Belediyelerce Uygulanan İşyeri Ama ve Çalışma Ruhsatı
163-2007
02.20.2007
TABİPODASI BAŞKANLIĞI'NA
Konu: Belediyelerce Uygulanan İşyeriAma ve Çalışma Ruhsatı Hk.
Bilindiği gibi1219 Sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun'un 5.maddesinde, özel hekim muayenehanelerinin o yerin en büyük sağlık makamınayapılacak bir bildirim ile açılacağı özel olarak düzenlenmiştir.
3359 SayılıSağlık Hizmetleri Temel Kanunu'nun 9 maddesinin (c) bendine göre; "Bütün kamu ve özel sağlık kuruluşlarınıntesis, hizmet, personel, kıstaslarını belirlemeye, sağlık kurum vekuruluşlarını sınıflandırmaya ve sınıflarının değiştirilmesine, sağlıkkuruluşlarının amaca uygun olarak teşkilatlanmalarına, sağlık hizmet zincirioluşturulmasına, hizmet içi eğitim usul ve esasları ile sağlık kurum vekuruluşlarının koordineli çalışma ve hizmet standartlarının tespiti ve denetimiile bu Kanunla ilgili diğer hususlar Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığınca,çıkarılacak yönetmelikle tespit edilir."
SağlıkBakanlığı tarafından 1219 ve 3359 sayılı Kanunlar ile 181 sayılı KHK' yedayanılarak Ayaktan Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları HakkındaYönetmelik çıkarılmıştır. 9.3.2000 tarih ve 23988 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarakyürürlüğe giren bu Yönetmeliğin 1. maddesinde; "Bu Yönetmeliğin amacı; fertlerin ve toplumun sağlığını korumakmaksadıyla, ayakta teşhis ve tedavi yapılan özel sağlık kuruluşlarının açılmasına,çalışmasına ve denetlenmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemek" olarakgösterilmiştir.
Yönetmeliğin10. ve devamı maddelerinde başvuru ve izin işlemlerinin ne şekilde olacağıdüzenlenmiştir. Buna göre, hekim muayenehaneleri de dahil olmak üzere, bütünayakta teşhis ve tedavi yapılan özel sağlık kuruluşlarının açılabilmesi için,İl Sağlık Müdürlüğüne yönetmelikte belirtilen evrak ile başvuru yapılması vemüdürlüğün bu başvuruyu kabulü gereklidir. Başvuru kabul edilmeden önce İlSağlık Müdürlüğü tarafından oluşturulan bir ekip ile yerinde denetim de yapılmaktadır.Açıklandığı üzere yasa ve bağlı düzenlemelerle özel sağlık kuruluşlarınınaçılış ve işleyişine ilişkin özel hükümlere yer verilmiş ve il sağlıkmüdürlükleri yetkilendirilmiştir. Danıştay'ın kararları da, bir işyerininaçılışına ve ruhsatlandırılmasına ait özel bir yasal düzenleme var ise,belediyeden işyeri açılış ruhsatının alınmayacağı yönündedir.
Danıştay1.Daire'nin 29.03.1990tarih ve 1990/30 E., 1990/46 K.sayılı istişari kararında da bu husus açıkçaortaya konmuştur. Buna göre;"1219 sayılı Tababet ve Şuabatı SanatlarınınTarzı İcrasına dair Kanunun`un 5`inci maddesinde de özel muayenehane açmak veyaevinde muayenehane tesis etmek suretiyle sanatını icra etmek isteyen herdoktorun hasta kabulüne başlamasından itibaren en çok bir hafta içinde isim vehüviyetini, diploma tarih ve numarasını ve muayenehane açtığı yer ve var iseihtisas diplomasını mahallin en büyük sağlık memuruna kaydettirmeye vemuayenehanenin nakli halinde de en az yirmi dört saat önce durumu bildirmeyemecbur olduğu belirtilmiştir.
Görüldüğüüzere, doktor muayenehaneleriyle (...) açılmalarında da belediyelerce yapılanherhangi bir hizmet bulunmamaktadır.
.....
Noterlikdaireleri, avukatlık büroları, doktor muayenehanelerive eczaneler için mevzuatta öngörülen gerekli ve zorunlu hususlarıdenetleme veya belirli hizmetleri yapma gibi harç alınmasını gerektirecek birbelediye faaliyetinin olmaması, işyerinin kazanç amacı gütmesinin harçalınmasını gerekli ve haklı kılmaması nedenleriyle sözü edilen daire, büro,muayenehane ve eczanelerin belediyeden işyeri açma izni almasına gerekbulunmadığı ve 2464 sayılı Yasanın 81`inci maddesinde yazılı işyeri açmaizni harcına tabi olamayacağı" tespit edilerek muayenehanelerin açılmasındabelediyenin herhangi bir görev ve yetkisinin bulunmadığı, muayenehaneaçılışında belediyelerden işyeri açma izni alınmasına yer olmadığıaçıklanmıştır.
Tüm budüzenlemeler ve yargısal kararlar uyarınca, faaliyette bulunan muayenehane vediğer ayakta teşhis ve tedavi yapılan özel sağlık kuruluşlarının açılması veyaçalıştırılması konusunda belediyelerin izin verme ve kapatma yetkisibulunmamaktadır.
Nitekim birözel sağlık kuruluşunun işyeri açma ve çalışma ruhsatı olmadığından bahisleruhsat alınıncaya kadar faaliyetten men edilmesine ilişkin YenimahalleBelediyesi Encümen kararının yürütülmesi Ankara Bölge İdare mahkemesi'nin2006/4272 Y.D itiraz nolu kararı ile durdurulmuştur.
Aynı şekilde;güzellik ve estetik amaçlı bir sağlık kuruluşunun belediyeden işyeri açma veçalışma ruhsatı almaması nedeniyle ruhsat alınıncaya kadar faaliyetten menedilmesine dair Çankaya Belediyesi Encümen kararının yürütmesi de, "ayrıca Belediye'den izin alınmasına gerekbulunmadığı" gerekçesi ile Ankara Bölge idare Mahkemesi'nin 2006/3557 YDitiraz nolu kararı ile durdurulmuştur.
Burada işyeriaçma harcına ilişkin mevcut duruma da kısaca değinmekte yarar görüyoruz. 2464sayılı Belediye Gelirleri Yasası'nın 81. maddesinde belediye sınırları vemücavir alanlar içinde bir işyeri açılmasının işyeri açma harcına tabi olduğubelirtilmiştir. Bu yasaya dayalı olarak çıkartılan 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanununun Çeşitli Harçlarla İlgiliHükümlerinin Uygulanmasınaİlişkin Yönetmeliğin 10. maddesinde de; aynı düzenlemeye yer verilerek,bu yönetmeliğin uygulanmasında işyerinin nereler olduğu gösterilmiştir.Danıştay 8. ve 9. Daireleri, maddede sayılan, aralarında muayenehanelerin debulunduğu işyerlerinin ruhsat almak zorunda olmasalar bile, belediyelere işyeriaçma harcı ödeyecekleri yönünde hüküm kurmuşlardır.
Danıştay VergiDava Daireleri Genel Kurulu ise Ankara Barosu'nun açtığı davada, "Uyuşmazlığın özü, işyeri açma izninibarodan alan ve açacağı büronun nitelikleri barolarca belirlenen avukatlarınbelediyelere ayrıca "İşyeri Açma İzni Harcı" ödemeleri gerekipgerekmediğinin belirlenmesine ilişkindir.
Harç, karşılığında belirli kamuhizmetlerinden yararlananların bu hizmet karşılığında devlete ödemeleri gerekenpara olup, harcın yükümlüsü de, kamu hizmetinden yararlanan veya harca tabiişlemi yaptıran kişidir.
Avukatlık Kanununun 9. maddesi uyarınca,ilgili baro tarafından ruhsatname verildiği andan itibaren unvanınıkullanabilen avukatların levhaya yazıldıktan sonra kanunda belirtilen süreiçinde baro bölgesinde nitelikleri barolarca belirtilen bir büro kurarakfaaliyette bulunması yasal bir zorunluluktur. Avukatlık bürolarının açılmasıveya çalıştırılması hususunda belediyelerce izin verme veya kapatma yetkisibulunmadığı, davalı belediye başkanlığınca verilen savunmada da kabul edilmekteolup, bu bürolar nedeniyle belirli bir kamu hizmeti karşılığı alınması esasolan işyeri açma izni harcının alınması hukuken mümkün değildir.
Bu durum karşısında, İçişleri Bakanlığıncayayımlanan 04.09.2000tarih ve 48119 sayılı genelgede yer alan "kendi meslek kuruluşlarındanizin alan iş sahiplerinin de belediyelere ayrıca "İşyeri Açma İzni Harcıödemeleri" gerektiği yolundaki belirlemenin avukatlara uygulanması mümkünolmadığından avukatlar yönünden iptali gerekirken, genelgenin ve bu genelgeyedayanılarak baroya gönderilen işlemin iptali istemiyle açılan davanın reddiyolundaki Daire kararında isabet görülmemiştir." gerekçesi ile davanınreddine karar veren Danıştay Dokuzuncu Dairesi'nin kararının bozulmasına kararvermiştir.
Bu kararda daifade edildiği üzere, işyeri açma harcı, verilen ruhsatın ve yine ruhsatverilirken verilmesi gereken bir hizmetin/işin karşılığı olarak düşünülüpöngörülmüştür. Belediyeden bu anlamda herhangi bir hizmet almaksızın harçödenmesi genel hukuk ilkelerine ve yasaların düzenlenme amaçlarına aykırı düşmektedir.Yukarıda belirtildiği üzere, muayenehaneler de dahil olmak üzere özel sağlıkkuruluşlarının açılmasında yetki Sağlık Bakanlığı'na verilmiş ve Bakanlıktarafından bu konuda oldukça ayrıntılı düzenlemeler yapılmıştır. Özel sağlıkkuruluşlarının açılışında yetki ve hizmet Sağlık Bakanlığı'nda iken, belediyeyeharç ödenmesinin hukuka aykırı olduğu kanısındayız.
Bu çerçevede,Belediyece işyeri açma izin harcı tahakkuk ettirilmesi halinde, bu işlem ilebirlikte 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu'nun 85. maddesine dayanılarakçıkarılan ve 21.08.1981gün ve 17435 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Yönetmeliğin10. maddesinde yer alan "muayenehane" ibaresinin iptali için yargı yolunagidilebileceği düşünülmektedir.
Bilgilerinize sunar,çalışmalarınızda başarılar dileriz.
Saygılarımızla,
Dr.Hakan Giritlioğlu TTBMerkez Konseyi a.
TTB Hukuk Bürosu Dr.AltanAyaz
Koordinatörü GenelSekreter