Sağlık Bakanlığı Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü'nün 27.10.2020 günlü “Personel işlemleri” konulu Genelgesi’nin 2. Maddesinde “5434 sayılı Kanunun 40. Maddesine göre yaş haddinden emekli olacaklar ile 5510 sayılı Kanuna göre malulen emekli olanların ayrılışları yapılacak olup bu kapsam dışındakilere yönelik olarak emeklilik işlemi tesis edilmeyecektir” denilmiş sağlık hizmetinde görevli işçiler için de benzer düzenleme yapılmıştır.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Kanununun 28. maddesinde kamu görevlilerinin emekliliklerine dair “yetkili makamdan emekliye sevk onayı alındıktan sonra ilişiklerinin kesilmesi şartı” bulunmaktadır. Kanunun “Kamu görevlilerinin emekliye sevk onayları” başlıklı 48. maddesine göre istek üzerine emeklilik işlemlerinde sevk onayının kamu idaresinin en yüksek amirinin onayı ile tekemmül edeceği kuralı bulunmaktadır. Aynı maddede yer alan “Özel kanun hükümleri hariç olmak üzere yetkili makamın emekliye sevk onayı, talep tarihinden itibaren bir ayı geçemez” kuralı ile idareye verilen azami süre belirlenmiştir. Maddede idareye düzenleyici işlem yapma yetkisi de tanınmamıştır. Ayrıca, 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanununda da emekliliğin ertelenmesi veya izne bağlanmasına olanak veren bir hüküm yoktur.
Emekli olmak isteyen ve bu hakkı kazanmış olan bir hekimin bu hakkını kullanmasına izin verilmemesi zorla çalıştırmaktır.
Anayasa’nın 18. Maddesine göre “Hiç kimse zorla çalıştırılamaz.” “Şekil ve şartları kanunla düzenlenmek üzere …ülke ihtiyaçlarının zorunlu kıldığı alanlarda öngörülen vatandaşlık ödevi niteliğindeki beden ve fikir çalışmaları, zorla çalıştırma sayılmaz.”
Zorla çalıştırma yasağına ilişkin kural Anayasa’da Temel Hak ve Ödevler arasında düzenlenmiştir. Anayasa’nın 13. Maddesine göre “Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz.”
Hekimlerin yaş haddi ve malullük dışında emekliliklerinin ertelenmesine olanak veren yasal bir düzenleme olmadığı için mevcut Genelgeyle kişilerin emeklilik onaylarının bir aydan uzun süre bekletilmesi hukuka uygun değildir.
Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi
Türk Tabipleri Birliği Hukuk Bürosu