Van'da kamu sağlık kurumlarının hasar tespitleri 4 aydır tamamlanamadı

Türk Tabipleri Birliği ile Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası tarafından hazırlanan Van Depremi 4. Ay Değerlendirme Raporu, bugün yapılan yazılı açıklama ile kamuoyuna duyuruldu. 

23.02.2012

BASIN AÇIKLAMASI

VAN DEPREMİ 4. AY DEĞERLENDİRMESİ

Kamu sağlık kurumlarının hasar tespitleri dört aydır tamamlanamadı

Sağlık hizmetlerinin altyapısı deprem öncesi düzeye ulaşamadı

Bilindiği gibi 23 Ekim ve 9 Kasım 2011 tarihlerinde Van il sınırları içerisinde meydana gelen depremler ülkemizde yeni bir deprem acısıyla karşı karşıya kalmamıza neden olmuştur.  Depremin ilk saatlerinden bugüne yaşananlar felaketin yarattığı zararları gidermek bir yana eşgüdümsüzlük ve kötü yönetim, nedeniyle sıkıntıları çoğaltmıştır. Deprem sağlık hizmetleri altyapısını da olumsuz etkilemiş ve bu durum büyük bir özveriyle çalışan sağlık çalışanlarının sorunlarını ağırlaştırmıştır. Hem depremi yaşayan hem de Türkiye’nin dört bir yanından bölgeye görevli gönderilen sağlık personelinin yaşadığı problemler halen sürmektedir. Sağlık hizmetlerinin altyapısı deprem öncesine bile ulaşamamıştır. Depremin dördüncü ayına ulaştığımız bugünlerde bu durum endişe vericidir. TTB ve SES olarak sürecin başından beri müdahale, izleme ve değerlendirme başlıklarında katkı sunmaya gayret ettiğimiz bu felaketle ilgili olarak bir kez daha sağlık hizmetleri altyapı sorunlarına dikkat çekmek istiyoruz. TTB adına Sağlık Bakanlığı’na 2 Aralık 2011 ve 12 Ocak 2012 tarihlerinde yazılı olarak yaptığımız başvurular sonunda sağlık kuruluşlarının hasar tespitine ilişkin aldığımız bilgiler ışığında yapılan değerlendirmelere göre:

1. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’nın (AFAD) 18.11.2011 tarihli yazısı, kamu binalarının ön hasar tespitlerinin Van Valiliği’ne yaptırıldığı ve ağır hasarlı kamu binalarının yıktırılıp yeniden yaptırılması, orta / az hasarlı kamu binalarının ise onarım ve bakım işlemlerine ivedilikle başlanması istenmektedir.  Bu yazıda yapım, onarım ve bakıma dair işlemlerin Bakanlık bütçesinden karşılanması açık olarak belirtilmiştir.
2. Sağlık Bakanlığı yazısında Bakanlık tarafından yapılan hasar tespit çalışmalarına ait sonuçlar da iletilmektedir. Yazıda, “hasar durumuna bağlı olarak mevcut haliyle kullanılmasında sakınca görülen sağlık yapıları için kullanım izni verilmediği, kullanılmasında sakınca görülmeyen hastanelerimizde gerekli tadilatlar yapılarak kullanılması uygun görülmüştür” denilerek detaylı analiz ve deneysel yöntemlere dayalı deprem tahkik ve güçlendirme çalışmalarının hizmet alımı ile üniversiteler denetiminde gerçekleştirildiği, saha ve raporlama sürecinin tamamlandığı ve değerlendirmenin sürdüğü ifade edilmektedir.
3. T.C. AFAD Yönetimi Başkanlığı koordinasyonunda Van Valiliği ön hasara tespit çalışmaları ile Sağlık Bakanlığı teknik personelinin yaptığı hasar tespitlerine göre Van’da bulunan kamu sağlık kurumlarının durumu aşağıda özetlenmektedir:

Görüldüğü gibi, 25 Ocak 2012 tarihli Bakanlık yazısında depremler sonrası aradan üç ay geçmiş olmasına rağmen depremin sağlık kuruluşlarının fiziksel yapılarına etkilerine ilişkin çalışmalar tamamlanamamıştır. Binaları olumsuz etkilenen sağlık kuruluşlarının durumu sağlık hizmet altyapısının deprem öncesi haline kısa sürede dönüşü konusunda çok da umut vermemektedir.

Her iki raporda da Erçek, Gedikbulak, Ortaca, Karpuzalanı ve Karagündüz ASM’lerinin hasar durumu hakkında bilgi yer almamaktadır. Özellikle Gedikbulak ASM’nin kesin hasar değerlendirmesi bilgisinin paylaşılması önemlidir. Nitekim hasarlı olduğu ön bilgisiyle uzun bir süre bahçede kurulan çadırda hizmet vermiştir.

Diğer yandan, Van Valiliği ön hasar tespit çalışmaları ile Sağlık Bakanlığı teknik personelince yapılan hasar tespit çalışmaları arasında belli bir süre geçtiği görülmektedir ve ne yazık ki ön hasar tespitinde az hasarlı ya da hasarsız olduğu bildirilen pek çok kamu sağlık binasında kesin hasar tespiti yapılana dek çalışılmaya devam etmiştir. Örneğin bu süre boyunca sağlık çalışanları Yüksek İhtisas Hastanesi poliklinik ve acil sağlık hizmetlerini, İpekyolu Devlet Hastanesi’nde ise acil sağlık hizmetlerini sunmaya devam etmişlerdir.

Sağlık Müdürlüğü’nden yapılan bir açıklamada yaklaşık 250 hastaya yatarak tedavi hizmeti verildiği ifade edilmektedir. Ancak bilinmektedir ki, deprem öncesinde Van kent merkezinde bulunan Yüzüncü Yıl Üniversite Araştırma Hastanesi dahil toplam altı hastanede 1500’in üzerinde hastane yatağında hizmet verilmekte iken, depremden sonra dördüncü ayda kullanılabilir durumdaki hastane sayısı bire, yatak sayısı 200-300’e düşmüştür. Van’da dört ay boyunca yataklı tedavi hizmetlerinin yeniden yapılandırılması ile ilgili herhangi bir ilerleme kaydedilememiştir. Kamu sağlık kurumlarını hizmete kazandırma çabası biryana bırakılmış ve yataklı tedavi ve yoğun bakım için özel sağlık kuruluşlarından hizmet alarak kapasite artırma çabasına girişilmiştir.

Kamu hastanelerinden hizmete devam eden tek kurum, depremden kısa süre önce hizmete giren Van Bölge Eğitim Araştırma Hastanesi çalışabilir durumdadır. Yüzüncü Yıl Üniversite Araştırma Hastanesi afiliasyonla Sağlık Bakanlığı’na bağlanarak, İpek Yolu Devlet Hastanesi, Kadın Hastalıkları-Doğum ve Çocuk Hastaneleri, Yüksek İhtisas Hastanesi çalışanları ile beraber Van Bölge Eğitim Araştırma Hastanesi bünyesine dahil olmuştur. Tüm kamu sağlık çalışanları şu anda bu hastanede hizmet vermektedir.

İki ay boyunca hastanelerde ve birinci basamak sağlık kurumlarında tüm sağlık çalışanları dönüşümlü olarak hizmet vermekte iken 26 Aralık 2011’den itibaren normal çalışma düzenine dönülmüştür. Bu durum özellikle Bölge Eğitim Araştırma Hastanesi’nde inanılmaz bir sağlık çalışanı yoğunluğu ile sonuçlanmıştır ancak azalan sağlık hizmeti kapasitesi nedeniyle ne yazık ki sağlık çalışanları işlevsiz kalmaktadırlar.

Van’da deprem sonrasında çözülemeyen bir başka sorun sağlık çalışanlarına sağlıklı barınma olanaklarının halen sağlanamamış olmasıdır. Sağlık çalışanlarına konteynerler depremden neredeyse dört ay sonra ancak Şubat ayı ortasında sağlanabilmiştir. Tüm hastanelerin bahçelerinde kurulan çok sayıda konteyner olmakla birlikte özellikle ağır kış koşulları nedeni ile elektrikle ısıtılan bu konteynerlerde ciddi ısınma ve su kullanmayla ilgili sorunlar yaşanmaktadır. Ayrıca bu konteynerler sağlık çalışanlarının aileleriyle birlikte barınması için elverişli değildir. Sağlık çalışanlarının barınma sorunları okulların açılması ve kent dışına gönderdikleri ailelerinin kente dönmeleri nedeniyle daha da artmıştır.

Van’da görevli sağlık çalışanları için artık bu durum daha da katlanılmaz hale gelmiştir. Kendileri de afetzede olan, hasarlı sağlık kurumları binalarında uzun süre hizmet veren ailelerini kent dışında barındırmak zorunda kalıp maddi kayba uğrayan ve performansa dayalı ek ödeme nedeniyle gelirleri azalan sağlık çalışanları artık tükenmiştir. Artık kentten ayrılmaktan başka çözüm yolu bulamaz durumdadırlar. Ancak hali hazırda çok az sayıda sağlık çalışanının geçici görev ya da tayinle Van dışına görevlendirilmesi mümkün olmuştur.

Bunun dışında, yine bir ay önce Van Sağlık Müdürlüğü tarafından açıklanan rakamlara göre 30"u pratisyen ve 26"sı uzman olmak üzere toplam 56 hekim ve hemşire, ebe, acil tıp teknisyeni, tıbbi sekreter, röntgen, çevre, fizik ve diyaliz teknisyenlerinden oluşan 240"ı kadrolu 803"ü sözleşmeli toplam bin 43 sağlık çalışanı atanmıştır ve göreve başlama işlemleri yapılmaktadır.

Van’daki kamu sağlık kurumları sağlık çalışanı açısından desteklendiğine göre, artık Van’da görevli sağlık çalışanlarından kent dışına geçici görevlendirme ve/veya tayin isteyenlerin talepleri göz ardı edilmemelidir. Hak ettikleri il dışı atama/görevlendirme olanakları sağlanmalıdır.

Sağlık çalışanları arasında sorunları katmerlenmiş bir grup olarak uzmanlık öğrencileri dikkat çekmektedir. Barınma ve hizmet verme ile ilgili sorunların yanı sıra eğitim alma konusunda ciddi sorunlar yaşamaktadırlar.  Deprem sonrasında eğitim aldıkları sağlık kurumları yeniden yapılandırılana dek geçici olarak başka kentlerde görevlendirilmeleri mümkün iken uzmanlık öğrencilerine sadece bir işgücü olarak bakılmış, eğitimleri ikinci planda bırakılmıştır.

Depremden sonraki ilk günlerden itibaren her raporumuzda ve basın açıklamamızda vurguladığımız bir diğer sorun halen çözülmemiş olarak durmaktadır. Ne barınma açısından ne de ekonomik açıdan desteklenmeyen aksine büyük kayıplar yaşayan sağlık çalışanlarına halen psikososyal destek sağlanamamış olması anlaşılır bir durum değildir. Depremin ardından enkazdan çıktıktan hemen sonra hizmete başlayan, evini kaybettiği halde hizmet vermekten geri kalmayan, ailesinden uzak kalmak zorunda olduğu halde Van’dan ayrılmayan yüzlerce sağlık çalışanı görüldüğü gibi her açıdan ihmal edilmiştir.

Sonuç olarak, daha önce defalarca söylediğimiz sorunları ve çözüm önerilerimizi tekrar vurgulamak istiyoruz.

1. Kamu sağlık kurumlarının hasar tespitlerinin dört aydır halen tamamlanmamış olması anlaşılır değildir. Bir an önce hasar tespitleri bitirilmeli ve gerekli onarım ve güçlendirmeler tamamlanmalıdır.
2. Depremden dört ay sonra halen kamu hastanelerinde yataklı tedavi, cerrahi tedavi ve yoğun bakım hizmetleri olanaklarının sınırlılığının devam etmesi kabul edilebilir değildir. Yetersizlikler karşısında tercih edilecek çözüm özel sağlık kurumlarından hizmet almak olmamalı, kamu kurumlarını bir an önce yeniden yapılandırmak yoluna gidilmelidir.
3. Sağlık çalışanları tükenmiştir. Hem ekonomik hem ruhsal hem de fiziksel olarak tükenmiştir. Yaşadıkları ve dört ay boyunca maruz kaldıkları travmatik ortamdan uzaklaşma talepleri bir an önce karşılanmalıdır.
4. Yine barınma sorunlarını dile getireceğiz. Ne yazık ki sağlık çalışanlarına (yine tümüne değil bir kısmına) ancak dördüncü ayın sonunda konteyner sağlanabilmiştir. Aileleriyle birlikte iyi iklimlendirilen ve güvenli barınma olanakları bir an önce tüm sağlık çalışanlarına sağlanmalıdır. Sağlık emekçilerinin barınma sorunları çözümlenene dek dönüşümlü çalışma sürdürülmelidir.
5. Van’da çalışmakta olan ve il dışına geçici görevlendirme /atama talep eden tüm sağlık çalışanlarının bu istekleri yerine getirilmelidir.
6. Uzmanlık öğrencileri sadece hizmet görecek işgücü olarak görülmemelidir. Eğitim alabilmeleri için yeterli olanak sağlanmalı, kentte yetersiz uzmanlık eğitimi olanakları olan disiplinlerin uzmanlık öğrencileri için diğer illerde rotasyon olanağı sağlanmalıdır.
7. Tüm sağlık çalışanlarının hem depremin yarattığı travma hem de kronikleşen sağlık hizmetlerinde dezorganizasyon sorunları, barınma olanaklarının yetersizliği, ekonomik kayıpları nedeniyle tükendiği artık göz ardı edilmemelidir. Tükenmişliğin aşılması için, yaşadıkları sorunların bir an önce çözülmesinin yanı sıra özel olarak sağlık çalışanlarına yönelik psikososyal destek çalışmaları başlatılmalıdır.

Türk Tabipleri Birliği ve Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası sorunları göz ardı edilen sağlık çalışanlarının sesi olmaya devam edecektir.  Van’da sağlıkla ve sağlık çalışanlarıyla ilgili tüm sorunların takipçisi olma ve çözüm önerilerini paylaşmaya ve gerçekleşmesi için çaba gösterme kararlılığımız sürecektir.

TÜRK TABİPLERİ BİRLİĞİ

SAĞLIK VE SOSYAL HİZMET EMEKÇİLERİ SENDİKASI