TTB'den 'katılım payı'nın iptali için dava

altTürk Tabipleri Birliği, sağlık hizmetinde vatandaştan katılım payı alınmaması için yargıya başvurdu.


Türk Tabipleri Birliği; Maliye Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından 18 Eylül 2009 günü yürürlüğe konulan ve sağlık hizmetlerinden yararlanan bütün vatandaşlardan katılım payı altında para alınmasına ilişkin tebliğlerin iptali için dava açmıştır. Aşağıda kısaca, her iki kurumun tebliğlerinin içeriği ve hangi gerekçelerle iptalinin istendiğine bilgiler yer almaktadır.

1.Maliye Bakanlığı tarafından, 18.09.2009 gün ve 27353 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe konulan Tedavi Katılım Payının Uygulanması Hakkında Tebliğde;

  • Katılım payı alınacak sağlık hizmetleri hekim ve diş hekimi muayeneleri, vücut dışı ortez ve protez kullanımları, yardımcı üreme yöntemi tedavileri olarak sıralanmıştır,
  • 1. basamak sağlık kuruluşları ve aile hekimliği muayenelerinde 2 TL,
  • 2. ve 3. basamak resmi sağlık kurumlarında 8 TL,
  • Özel sağlık kurumlarında 15 TL katılım payı alınacağı düzenlenmiştir.
  • Ayrıca basamak sağlık kuruluşları ile aile hekimliği muayenelerinde ilaç alınmaması halinde katılım payının alınmayacağı, 2. ve 3. basamak resmi sağlık kurumları ile özel sağlık kurumlarında ise 3 TL indirim yapılacağı belirtilmiştir.
  • Gerekli görüldüğü halde eczaneye müracaat etmeyip ilaç yazdırmayan hastadan payın düşük alınmasının yöntemi düzenlenmiştir.
  • Ödeme gücü olmayan yeşil kart sahiplerinden eczaneye müracaat etmeyip ilaç yazdırmayan hastadan payın alınmayacağı düzenlenerek, ilgiliyi sağlığına kavuşmak için tedavi olmak ile maliyete ortak olma ikilemi ile karşı karşıya bırakmış, ödeme gücü olmayan vatandaşın gerekli olduğu halde ilaçtan vazgeçmesi iktisadi açıdan ödüllendirilmiştir.
  • Vücut dışı protez ve ortezler için alınacak katılım payı tutarları; kamu idarelerinde hizmet yürütenlerde %20 oranında, yeşil kartlılar için %10 oranında vücut dışı protez ve ortez bedeli alınacağına yer verilmiş, gözlük cam ve çerçeveleri, ağız protezleri ile vücut dışı kullanılan diğer protez ve ortezler; katılım payı alınacak vücut dışı protez ve ortezler arasında sayılmıştır.

Bütçeden çıkacak paranın azaltılmasını hedefleyen, sağlık hakkı ve tedaviye ulaşma hakkını göz ardı eden tüm bu düzenlemeler hizmetin paralı ve pahalı hale getirilmesi sonucunu yaratmaktadır. Oysaki kamu hizmetinin yürütücüsü idare kişilerin hastalıklarının tedavisi için zorunlu ve bilimsel gerekliliklere uygun sağlık hizmet bedellerini karşılamakla yükümlüdür.

Tebliğ ve dayanağı olan yasa hükümlerinde katılım payının, kamu yönetiminde ve halkın hayatında meydana getireceği etkiler ile başta toplumsal ve sosyal sonuçları yok sayılmış yalnızca iktisadi açıdan değerlendirme yapılmıştır.

Sağlık hizmetinden yararlanmanın bir vatandaşlık hakkı olarak değil sisteme cepten ödeme yapılma ön koşuluna bağlı tutulmasının toplum sağlığı üzere yarattığı sonuçları ele alan bilimsel çalışmalarda  bu maliyet paylaşımı sisteminde olan kişilerin, özellikle yoksulların, ayaktan sağlık hizmetleri almak için sağlık kurumlarına daha az başvurdukları, hekime daha az gittikleri gösterilmiştir.

Bu çalışmalar katılım payı sisteminin getirdiği ekonomik yük nedeniyle insanların koruyucu sağlık hizmetlerinden yararlanmaktan vazgeçtiklerini, sürekli kullanmaları gereken ilaçları alamayıp, hekime başvuramadıklarını göstermektedir. Dolayısıyla katılım payı alınarak maliyetin kişilerle paylaşıldığı sistem sağlığa erişimi engellemekte, sağlığa erişimde kısıtlılıkları olan insanlar için eşitsizliği derinleştirmekte, hastalanma olasılığını azaltan koruyucu hizmetlerden yararlanmanın önüne geçmektedir.

Oysaki bireylerin sağlık hizmetine erişiminin önündeki engellerin kaldırılmasını istemenin bireyler için hak niteliğinde olduğu, bireylerin sağlık hizmetine ulaşabilmelerini sağlayacak düzenlemeler yapmanın da devlet için bir görev olduğu üst hukuk normlarında ve uluslar arası belgelerde açık ya da örtülü biçimde vurgulanmış, nitelikli sağlık hizmeti sunmak sosyal devlet olmanın en temel gereği olarak belirlenmiştir.

Kuruluş yasası gereği halk sağlığını korumakla görevli kılınan Türk Tabipleri Birliği yayınlanan bu tebliğin halk sağlığına olumsuz etkilerini ayrıntılı bir biçimde ortaya koyarak iptal edilmesi için yargıya başvurmuştur.

Dilekçede sonuç olarak;

Tedavi Katılım Payının Uygulanması Hakkında Tebliğin;

  • Sağlık hizmetini sosyal kamu hizmeti olarak ele almayan1,2,3,4,5,6,7,7.1.,7.2.,7.3.,8,9,10,11,12 ve 13.maddelerinin, ekleri Memur Katılım Payı Kesinti Listesi, Yeşil Kart Muayene Katılım Payı Tahsilat Listesinin iptali ile 178 Sayılı KHK’nın Geçici 9.Maddesinin 1 ve 2.fıkralarının Anayasa’ya aykırılığına ilişkin gerekçelerimizin “ciddiliği” göz önünde tutularak Anayasa Mahkemesi’ne gönderilmesine,
  • Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin özelliklerine yer vermeyen 1,2.maddesinin (a) bendinin,3,6,7,7.1.,7.2.,7.3.,9,10,11,12,13. maddelerinin, eki Memur Katılım Payı Kesinti Listesinin iptali ile 178 Sayılı KHK’nın Geçici 9. maddesinin 1 ve 2.fıkralarının Anayasa’ya aykırılığına ilişkin gerekçelerimizin “ciddiliği” göz önünde tutularak Anayasa Mahkemesi’ne gönderilmesine,
  • 6. maddedeki “aile hekimliği” ibaresinin,6,7,7.1.,7.2.,7.3.,8,9. maddenin 1 ve 3.fıkralarının, 10,11,12 ve 13.maddelerinin  hukuka aykırı olması nedeni ile yürütmesinin durdurulmasına ve iptaline,
  • 2.maddenin (b) bendinin ve 8. maddenin yeşil kartlılar yönünden eksik düzenleme nedeni ile yürütmesinin durdurulmasına ve iptaline karar verilmesi talep edilmiştir.

2- Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından, 18.09.2009 gün ve 27353 sayılı Resmi Gazete’de 2008 yılı Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğde ise;

  • Birinci basamak sağlık kuruluşları ve aile hekimliği muayenelerinde 2 TL
  • İkinci ve üçüncü basamak resmi sağlık kurumlarında………………..8 TL,
  • Özel sağlık kurumlarında………………………………………………..15 TL olarak belirlenmiştir.
  • Sağlık hizmeti sunucularında yapılan muayene sonrasında kişilerin reçete ile eczanelere müracaat etmemesi durumunda, birinci basamak sağlık kuruluşları ile aile hekimliği muayenelerinde katılım payı alınmayacağı, ikinci ve üçüncü basamak resmi sağlık kurumları ile özel sağlık kurumlarındaki muayenelerde ise 3 TL indirim yapılacağı belirtilmiştir.
  • Birinci basamak sağlık kuruluşları ve aile hekimliği muayenelerine ilişkin 2 TL tutarındaki katılım payının reçete ile eczanelere müracaat aşamasında eczaneden tahsil edileceği belirtilmiştir. Birinci basamak dışındaki sağlık hizmeti sunucularında ise 3 TL’lik tutarın eczaneden, payın geri kalan kısmının gelir ve aylıklardan tahsil edileceği ifade edilmiştir.
  • Gerekli görüldüğü halde eczaneye müracaat etmeyip ilaç yazdırmayan hastadan payın düşük alınmasının yöntemi düzenlenmiştir.

Maliye Bakanlığı’nın yayınladığı tebliğe ilişkin yukarıda özetlediğimiz gerekçelerle düzenlemelerin iptali için dava açılmıştır.

Dilekçede sonuç olarak;

2008 Yılı Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğin 1. maddesinin, 1. maddedeki aile hekimliği ibaresinin ve 2. maddesinin yürütmesinin durdurulması ve iptaline, bu maddelerin dayanağını oluşturan 5510 sayılı Yasanın 68. Maddesinin 2 ve 7.fıkralarının