'Cezaevleri ve Sağlık' gündemi ile Adalet Bakanı Sadullah Ergin'i ziyaret

TTB Merkez Konseyi Dr. Ali Çerkezoğlu ve Dr. Feride Aksu Tanık tarafından oluşturulan bir heyetle 10.09.2009 tarihinde “Cezaevleri ve Sağlık” gündemi ile Adalet Bakanı Sadullah Ergin’i ziyaret etti.

Ceza ve tutukevlerinde kalan çok sayıda tutuklu ve hükümlüden; yaşam koşulları, cezaevinde sağlık hizmetlerine erişim, hastaneye sevkler, hastanelerde ayaktan ve yataklı tedavi hizmetleri sırasında yaşanan zorluklar, ağır, ölümcül, terminal dönem hastaların yaşadıkları sorunlar ve TMK kapsamında yargılanmakta olan çocukların durumuna ilişkin dilekçeler gelmektedir. Bu başvurulardan elde edilen veriler ışığında cezaevlerinde sağlık alanında yaşanılan sorunlar, görülen eksiklikler, dile getirilen kötü uygulamalar ve talepler Adalet Bakanı Sayın Sadullah Ergin’e iletildi. TMK kapsamında yargılanan ve kamuoyunda “taş atan çocuklar” olarak adlandırılan çocukların durumu, ağır, ölümcül, terminal dönem hastalığı olan tutuklu ve hükümlülerin infazlarının tehiri, cezaevi sağlık ortamı ve hekimlik uygulamaları, sevkler sırasında yaşanan sorunlar hakkında TTB’nin önerileri dile getirildi. Olumlu bir atmosferde geçen görüşmede Adalet Bakanı başta Türk Tabipleri Birliği olmak üzere demokratik kurumlarla iletişime ve özellikle ağır ve ölümcül hastalığı olanların durumu ile ilgili öneri ve değerlendirmelere açık olduğunu iletti.

1. CEZAEVLERİNDE YAŞAM KOŞULLARI

• Cezaevi idarecilerinin baskıcı tutumları
• Suyun sağlıksız ve yetersiz oluşu
• Genel hijyen koşullarının yetersizliği
• Temizlik, banyo olanaklarının yetersizliği
• Havalandırma, aydınlanma ile ilgili sorunlar
• Cezaevi yemeklerinin sağlıksız- kötü- hijyenik olmayışı nedeniyle gıda zehirlenmeleri, ishal salgınları
• Cezaevi fiziki koşullarının soğuk ve kötü oluşu
• Gardiyanın boğma girişimi (kadın tutukluya)
• Yoğun idari baskılar, tecrit cezaları, ortak alana çıkma hakkının engellenmesi
• Gardiyan dayağı

Ceza ve tutukevlerinde barınan tutuklu ve hükümlülerin evrensel hukuk çerçevesinde ve en temel insan hakları temel alınarak yaşam koşullarının düzenlenmesi, şiddet v.b. uygulamalardan korunmaları gereklidir. Yukarıda dile getirilen yakınmaların faillerine yönelik soruşturma yapılması gereklidir. İhtiyaç duyulduğunda tarafımıza iletilmiş olan şikâyetlerin somut verileri tarafınıza iletilebilecektir.

2. CEZAEVLERİNDE SAĞLIK HİZMETLERİNE ERİŞİM:
   1. Cezaevinde Ayaktan Bakım

• Cezaevlerinde sürekli görev yapan cezaevi hekimlerinin olmayışı,
• Cezaevi sağlık birimlerinin ve donanımının yetersizliği,    
• Cezaevi sağlık personeli yetkinliğinin, sayısının ve vardiyasının yetersizliği,
• Genel sağlık hizmetlerine erişimde yetersizlik,
• Sağlık bakımının sağlanması ve sağlığa erişim hakkının engellenmesi,
• Ağız ve diş sağlığı hizmetlerine erişimde yaşanan ekonomik zorluklar ve engeller,

Uluslar arası standartlara göre olması gerekenler

• Her tutuklu, hükümlü için kapsamlı giriş muayenelerinin yapılması,
• Düzenli sağlık kayıtlarının tutulması
• Her tutuklu ve hükümlünün gereksinim duyduğunda 24 saat içinde hekim ya da hemşireye erişebilmesi
• Haftada en az 5 gün poliklinik hizmetinin verilmesi
• Acil gereksinimi olan hastaların 24 saat süreyle hizmete erişiminin sağlanması
• Diş sağlığı hizmetlerinin kolay erişilebilir olması için kurum içinde örgütlenmesi

Sağlık Bakanlığı ve Adalet Bakanlığı arasında imzalanan protokol 5000’den az tutuklu ve hükümlü barındıran Ceza İnfaz Kurumlarında hizmetin sürekliliği konusunda kaygı uyandırmaktadır. Aile Hekimliğine geçilen illerde Aile Hekimlerine “mobil” hizmet kapsamında görevlendirme yapılması sakıncalıdır. Özellikle 1000’den az tutuklu ve hükümlü bulunan kurumlarda haftanın beş günü poliklinik yapılması gerekliliği evrensel ilkesi çiğnenmektedir. Aile Hekimliğine geçilmeyen illerde ise yine geçici görevlendirmelerle hizmet sürdürülmeye çalışılacaktır.

Cezaevi sağlık hizmetleri özellikli, süreklilik gerektiren, hepsinden önemlisi bağımsız çalışma koşullarının sağlanmasını gerektiren bir sağlık hizmet türüdür. Ceza ve tutukevlerinin gereksinimlerini, psikolojisini ve çalışma ortamını göz önünde bulundurmaksızın taşeronlaştırma, geçici görevlendirme v.b. yaklaşımlarla sorunlar çözümlenemez.  

2. Sevkler

• Hastaneye sevklerde yaşanan zorluklar, gecikmeler
• Sevkler sırasında yaşanan jandarma dayakları, tacizler
• Soğuk-sıcak- havasız cezaevi araçlarında uzun süre bekletilme, 

Uluslar arası standartlara göre olması gerekenler

• İk inci basamağa sevk edilen hasta bekletilmeksizin en kısa zamanda ilgili kuruma erişebilmelidir
• Sevk sırasında hastaların sağlık koşullarını olumsuz etkileyecek aşırı sıcak, soğuk, havasız araçlar kullanılmamalıdır
• Sevkler sırasında baskı ve şiddet uygulamaları kesinlikle engellenmelidir

3.  Hastanede Ayaktan Bakım

• Hastanelerde tutuklu- hükümlü bekleme odası bulunmaması nedeniyle cezaevi araçlarında uzun süre bekletilme
• Kelepçeli halde muayene ve tedavi uygulaması,
• Kelepçeli halde diş çekimi
• Muayene ortamında güvenlik güçlerinin bulunması ve hasta mahremiyetinin gözetilmemesi,
• Kadın tutuklu ve hükümlülerin meme muayenesi, jinekolojik muayene sırasında jandarma bulunması dayatması nedeniyle muayene hakkının engellenmesi,
• Hekimlerin etik olmayan tutumları,

Uluslar arası standartlara göre olması gerekenler

• Muayeneler hasta mahremiyetine saygı çerçevesinde gerçekleştirilmelidir
• Muayene ve tetkikler sırasında güvenlik güçleri muayene odasında bulunmamalıdır

4. Hastanede Yatarak Tedavi

• Hastanelerde mahkûm koğuşu eksikliği ve bekletme odalarının olmayışı,
• Hastanelerde tutuklu- hükümlü koğuşu olmadığı gerekçesi ile tedavi olamama,
• El ve ayaklar zincirli halde hasta yatağında tutulma ve ameliyata alınma

Hastane mahkûm koğuşlarının evrensel tıbbi standartlara kavuşturulması ve verilen hizmetin insani gereksinimlerden yola çıkması gereklidir. Bu koğuşların morgların yanında yer alması kabul edilemez.

3. KRONİK, AĞIR, TERMİNAL DÖNEM HASTALARIN TEDAVİLERİ

• Kanser, kalp hastalığı ve benzeri kroni