Aile hekimliğinde 'co-pilot' uygulaması

Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) çerçevesinde 1 Kasım'dan itibaren Sevk Zinciri Pilot Uygulaması'na geçilen Denizli ve Isparta'da, sağlık hizmetlerinde büyük sorunlar yaşanıyor.

Aile sağlığı merkezlerindeki poliklinik oranı yüzde 100 artarken, hastane poliklinikleri yarı yarıya azaldı. Hastalar mağdur oldu, sevk memuru haline gelen aile hekimleri sağlık hizmeti veremez hale geldiler. Aile hekimliğinde Sevk Zinciri Pilot Uygulaması'na geçilen Denizli ve Isparta'da 1 Kasım'dan bu yana yaşanan gelişmeleri Denizli Tabip Odası Başkanı Dr. Ersin Çağırgan ve Isparta-Burdur Tabip Odası Başkanı Dr. Metin Aydın aktardılar:

Denizli Tabip Odası Başkanı Dr. Ersin Çağırgan: Aile hekimlerinin poliklinik sayılarında yüzde 100'e varan oranda artış görüldü. Daha önce günlük 50-80 hasta muayenesi yapılan aile hekimliği polikliniğinde 120-180 hasta bakılmaya başlandı. Aile sağlığı merkezlerinde uzun kuyruklar oluştu. Bu 6 gün içinde aile hekimlerinin sevk oranı yaklaşık yüzde 35'lere ulaşmış durumda. Bir aile hekimi ve bir aile sağlığı elemanı ile hem poliklinik hizmetleri, diğer hizmetler, koruyucu hekimlik hizmetleri verilmeye çalışılıyor.
 
Öte yandan devlet hastaneleri polikliniklerinde  yüzde 40-50'lere varan bir azalma söz konusu oldu. Sevksiz gelen hastalara bakılmıyor. Hekimlerin doldurmak zorunda olduğu evraklarda artış var. Örneğin endokrinoloji uzmanına sevk ile gelen hastaya endokrin uzmanı yok ise dahiliye uzmanı bakamıyor. Hastane acil servislerinde bakılan hastalar için acil hasta değerlendirme formu dolduruluyor. Bu forma hastanın geliş şikayeti, muayene bulguları, laboratuar-radyoloji bulguları, ön tanı yazılıyor. Forma ve yazılan reçeteye acil kaşesi vurulması isteniyor. Acil kaşesi vurulmayan reçete içeriği eczane tarafından karşılanmıyor. Acil kaşesi vurulması için eczacı tarafından hekime geri gönderiliyor. Hekim-hasta arasında istenmeyen tartışmalar yaşanıyor.
 
Acil servislerde hasta artışı gözlenmedi. İlçe hastanelerinde azalma olan yerler var. Üniversite tıp fakültesi polikliniklerinde yüzde 30 oranında azalma var. Özel hastanelerin baktığı hasta sayısı yarı yarıya azalmış durumda. Hastalar uygulamaya son derece tepkililer. Sevk uygulaması yerel gazetelerde ise 'sevk eziyeti' başlığıyla haber oldu.
 
Isparta-Burdur Tabip Odası Başkanı Dr. Metin Aydın: Isparta'da aile hekimliği pilot uygulaması halen devam ederken ve sonuçları henüz alınmamışken bir başka pilot uygulama olarak sevk sisteminin başlatılmasını biz tabip odası olarak anlayamıyoruz. Bir başka anlayamadığımız nokta da Isparta halkının ve sağlık çalışanlarının neden ısrarla bu kadar denemeye tabi tutulduğu. Normalde aile hekimliği uygulaması ancak tüm Türkiye'de uygulamaya başlandıktan, eksiklikler giderildikten sonra sevk zinciri uygulamasına geçilmesi gerekir. Bu gerçek ve doğrular ortada iken ısrarla Isparta'da sevk zinciri uygulamasına geçildi. Bu uygulamanın başladığı ilk günden itibaren hastalar perişan olmaya başladılar, sağlık kurumlarına ulaşmada binbir türlü engellerle karşılaşır hale geldiler. Sabahın köründe sevk almak için yollara düşen hastalar aile hekimliklerinde aşırı kalabalığa sebep oluyor, bu da aile hekimlerinin sağlık hizmeti vermelerini imkansız hale getiriyor. Aile hekimlerinin iş yükü yüzde 100 arttı, günde 100-150 hasta bakar hale geldiler. Hastaların çoğu sevk için başvurduğu için hastaların da yüzde 70-80'i sevk ediliyor. Bu aşırı yoğunluk normalde aile hekimine muayene olmak isteyen hastaların muayene olma imkanını da ortadan kaldırıyor. Bu sevk zinciri uygulaması ile aile hekimleri adeta birer sevk memuru haline geldiler.

Sağlık ocaklarının kapatılması ve aile hekimliğinin başlaması ile koruyucu sağlık hizmetleri terk edilmiş ve tedavi edici sağlık hizmetleri ön plana çıkarılmıştı. Şimdi uygulamaya başlanan sevk zinciri ile aile hekimliğinde tedavi edici hizmetler de bir kenara itiliyor. Buraları sadece sevk yapan kurumlar haline getiriliyor.  

Bu mevcut sevk uygulamasından ne hastalar, ne sağlık çalışanları, ne de sevk nedeni ile hasta bakmaları engellenen 2. ve 3. Basamak sağlık kurumları memnun. Bu uygulamada ısrar edilmesi bu sağlık kurumlarının geleceği konusunda da sıkıntılar yaratacaktır.