Bağışıklama Hizmetleri Yaşatır! Savunalım, Güçlendirelim!

• Bağışıklama hizmetleri haklımızın sağlığı ve ülkemizin güvenliği için strateji bir önem ve önceliğe sahiptir: Son 10 yılda etkilendiğimiz Domuz Gribi ve COVID-19 pandemileri, biyolojik silah tehditleri, dışa bağımlılıktan kaynaklanacak gecikme ve aşı sağlama karşılığında diplomatik baskılara maruz kalma nedenleriyle aşıya zamanında erişimin sağlanmaması sonucunda devlet; yurttaşların hastalanma ve ölümleriyle sınırlı olmayan, ekonomi ve toplumsal yaşamı da kapsayan ciddi bir tehdit altındadır.
   
• Bağışıklama hizmetleri halkımız/sağlık hizmeti kullanıcıları için bir hak; yürütme erki için bir ödevdir: Aşı ile önlenebilir hastalıklardan arınmış bir ortamda doğma ve büyüme hakkı yaşamının gerçekleştirilmesinde önemli bir ögedir: Aşılanma; Sağlığın geliştirilmesine, Sağlığın korunmasına, engelliliğin önlenmesine, yaşamda kalmaya katkı sağlar.
   
• Aşılanma hakkının sahibi yurttaşlar, sağlayıcısı Devlettir. Devlet Bağışıklama Hizmetini sunar. Sağlık eğitimi ile hizmete istem yaratır ve güveni sağlar, toplumda dayanışma iklimini oluşturarak toplum bağışıklığını sağlamak hedefiyle bağışıklama hizmetlerini yönetir,
   

• Bağışıklama hizmetlerinden herkes eşit bir biçimde yararlanmalıdır: Aşılamanın aşı ile önlenebilir hastalıklarla hastalanma, sakat kalma, eğitimden mahrum kalma, işe gidememe gibi sonuçlarından korunma, yalnızca hizmeti almak için başvuranların değil, herkesin hakkıdır. Eğitim, gelir düzeyi, yaşanan coğrafya, kültür, toplumsal cinsiyet gibi nedenlerin eşitsizlik kaynağı olmasına yönelik önlem alınır.
   
• Bağışıklama hizmetleri, sağlık hizmetlerinin her basamağının temel ögelerinden biridir: Hizmet sunumu Birinci Basamak Sağlık örgütlenmesi ile sınırlı olmayıp kronik hastalık izlemi yapılan, sağlık çalışanlarına eğitim veren İkinci ve Üçüncü Basamak Sağlık kuruluşlarında da gündelik hizmetlerden biri olarak sunulmalıdır.
   
• Bağışıklama hizmetlerinin sürdürülebilirliği sağlanmalıdır: Sürdürülebilirlik için gereksinim duyulan aşıların kamu eliyle üretimini ve dağıtımını sağlayacak politik istek ve kararlılığın gösterilmesi, özerk bir ulusal araştırma ve geliştirme merkezi kurulmalıdır.
   
• Bağışıklama hizmetlerinin şimdiye dek toplum sağlığına yaptığı katkıdan daha büyük bir katkı potansiyeli vardır: Bilimsel gelişmeler, aşı üretiminde yeni teknolojilerin kullanımıyla bulaşıcı hastalıklara karşı yürütülen mücadeleye yeni olanaklar sağlamanın yanında ek olarak kanser gibi diğer sağlık sorunlarıyla mücadeleye katkı potansiyeli taşımaktadır.
   

Ülkemizde halen:

1. Kamu eliyle aşı üretilmemektedir. Rutin gereksinimi karşılama ve biyolojik tehditlerle baş edebilme kapasitesinde özerk bir merkez “Refik Saydam Ulusal Sağlığı Koruma Merkezi” kurulması stratejik öncelik olmalıdır.
    
2. Dünya Sağlık Örgütü’nün tüm dünya çocuklarına uygulanmasını önerdiği aşılar Ulusal Aşı Takvimi kapsamında değildir. Eksik bırakılan aşıları da mutlaka kapsayacak, Bağışıklama Danışma Kurulunun kanıta dayalı olarak uygun göreceği aşılarla Ulusal Aşı Takvimi genişletilmelidir.
    
3. Devlet, toplumu bağışık kılma, aşı ile önlenebilir hastalıklardan bir ortamda doğma ve büyüme hakkını sağlama ödevlerini yerine getirmemektedir. Bağışıklama bilincini zafiyete düşürecek belirsizlikleri engelleme ve yalan-yanlış bilginin yayılmasına izin vermek suretiyle aşı kararsızlığını önlememe, zamanında ve yerince aşı sağlamama, güven sağlayıcı-pekiştirici, topluma dayalı,  ikinci ve üçüncü basamak sağlık hizmetlerinde rutin bağışıklama hizmeti sunmama, başta sağlık meslek birliklerinin olmak üzere, toplum katılımını sağlama ve bağışıklama hizmetleri ile ilgili verileri kamuoyuyla şeffaf bir biçimde paylaşmama gibi hizmetin kabulü ve erişimini zorlaştırıcın birçok ögenin varlığı sonlandırılmalıdır. Bağışıklama hizmetleriyle ilgili haberler “Aşı Haberciliği Bildirgesi” dikkate alınarak hazırlanıp sunulmalı, bağışıklama hizmetini kolaylaştırıcı ögeler dikkate alınarak güven yeniden inşa edilmelidir.
    
4. Bağışıklama hizmetlerinden herkes eşit bir biçimde yararlanmamaktadır. Yoksullar, eğitim düzeyi düşük olanlar, Doğu Anadolu bölgesinde yaşayanların tam aşılı olma, aşı yaptırmama açılarından diğer gruplara/bölgelere göre eşitsizlikleri giderilmelidir. Sağlık hizmetlerinden yararlanmada terslik kanunu dikkate alınarak, eşitsizlik mağdurlarının pozitif ayrımcı bir tutumla hizmetten yararlanması maksimize edilmelidir.
    
5. Bağışıklama hizmetleri, sağlık hizmetlerinin her basamağında sunulmamaktadır. Çocuk ve gebe aşılaması aile sağlığı merkezlerinin görevi olarak tanımlanmıştır. Erişkin ve risk grubu aşılaması COVID-19 sürecinde, COVID-19 aşılamasıyla sınırlı olmak üzere ikinci ve üçüncü basamak örgütlenmesinden yararlanıldıysa da, risk grubu ve erişkin aşılamasına ne yazık ki evriltilememiştir. Yaşlı bağışıklaması halen sahipsizdir. Sağlık hizmeti kullanıcılarının aşılanma durumunun her başvurdukları sağlık kuruluşunda görülebilmesi, gereksinim duyulan aşıların fırsatı kaçırmadan yapılabilmesi, il-ilçe düzeyinde aşılanma oranlarının-toplum bağışıklığının değerlendirilebilmesi, aşı sonrası istenmeyen etkiler dahil, aşılama, aşı ile önenebilir hastalıklar sürveyansından üretilen bilgilerin toplumla paylaşılması sağlanmalıdır.
    

Türk Tabipleri Birliği Aşı Çalışma Grubu

Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi

Kaynak önerileri:

1. TTB Aşı Çalışma Grubu, https://www.ttb.org.tr/kollar/_asi/index.php.
2. Türkiye’de Bağışıklama Hizmetlerinin Durumu, https://www.ttb.org.tr/userfiles/files/turkiyede_bagisiklama_hizmetlerinin_durumu.pdf.
3. Bağışıklama İçin Güçbirliği Platformu: Herkes İçin Uzun Bir Ömür ve Sağlık... Aşı Yaşatır, https://www.ttb.org.tr/kollar/_asi/haber_goster.php?Guid=1b1d58d4-c7b2-11ec-8bef-40694c436a49.
4. Aşının Değerinde Dönüşüm: Sağlığı koruyucu; Meta, Hayatta kalma-kısıtlamaları aşma aracı; Siyasi hegemonya için Yumuşak Güç https://www.ttb.org.tr/userfiles/files/asi_dosya.pdf.
5. Aşı haberleri hazırlama bildirgesi, https://asibildirgesi.paperform.co/.
6. Yeni Koronavirüs Pandemisi Sürecinde Türkiye'de COVID-19 Aşılaması ve Bağışıklama Hizmetlerinin Durumu, https://ttb.org.tr/userfiles/files/yeni_koronavirus_pandemisi_surecinde_turkiyede_covid19_asilamasi_ve_bagisiklama_hizmetlerinin_durumu.pdf?ysclid=lh3b1xjteb7134342.