Özel Sağlık Sektöründe Çalışma Biçimleri – Sözleşmeler Çalıştay Raporu

Türk Tabipleri Birliği (TTB) Özel Hekimlik Kolu tarafından düzenlenen “Özel Sağlık Sektöründe Çalışma Biçimleri - Sözleşmeler Çalıştayı” 16 Aralık 2018 tarihinde İstanbul Tabip Odası’nda (İTO) gerçekleştirildi.

TTB Başkanı Prof.Dr.Sinan Adıyaman, İTO Başkanı Prof.Dr.Pınar Saip, TTB MK Üyesi Dr.Samet Mengüç, İstanbul, Ankara, İzmir Tabip Odası YK, Özel Hekimlik Kolu, TTB Özel Hekimlik Kolu, uzmanlık dernekleri ve özel hastane temsilcisi hekimlerin katıldığı toplantı Prof.Dr.Gamze Yücesan Özdemir’in, Sağlığın Ekonomi Politiği; Değişen Hizmetler, Dönüşen Hekimlik Konferansı ile başladı.  Özel Sağlık Kurumlarında Çalışan Hekimlerin Hukuki Statüsü ve Çalışma Koşulları, Çalışma ve Sözleşmelere İlişkin Hukuki Süreçler, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Gülsevil Alpagut, Av. Mustafa Güler, Av. Meriç Eyüboğlu’nun sunumları ile aktarıldı. Özel Sağlık Sektöründe hekim emeğinin korunması için ne yapmalı ? başlıklı forum tartışma bölümünde katılımcılar görüşlerini bildirdi.

Çalıştay sonunda ana başlıklarıyla ortaya konulan sorun ve çözüm önerileri;

  • Kamunun giderek daralması ile hekimlerin özel sektör çalışanı olması kaçınılmaz olarak artmaktadır.
  • Özel sağlık sektöründe hekimler;

İş güvencesizliği

                 İstihdam güvencesizliği

                 Gelir güvencesizliği

                 Sosyal güvencesizlik

                 Sendikal güvencesizlik

                 Demokratik güvencesizlik

                 İrade güvencesizliği  ile karşı karşıyadır.

  • Değişen sağlık anlayışıyla toplumcu sağlık anlayışından uzaklaşılmış piyasacı sağlık anlayışı baskın hale gelmiştir.
  • Eğitim, bilgi ve vasfın yerini yüksek oranda teknik ve teknolojinin aldığı piyasacı sağlık anlayışında hekim emeği giderek değersizleştirilmektedir.
  • Toplumcu sağlık anlayışından piyasacı sağlık anlayışına geçişte, temel amacı toplumsal faydayı artırmak olan hekimlik mesleğine yabancılaşma kaçınılmaz olarak karşımıza çıkmaktadır. Toplumun ilerici, öncü, önde gelen bireyi olan hekim mesleki aşınma içindeki hekime dönüşmektedir.
  • Hekimler özel hastanelerde mesleki kararlarına yapılan baskılara bağlı olarak mesleklerini icra edemez hale gelmiş, etik olmayan davranışlar sergilemeye zorlanmaktadır.  Oysa biliyoruz ki hekim özerkliği en temel hasta hakkıdır. Bu çerçevede bir hasta ( müşteri ) memnuniyetinden söz etmek olası değildir.
  • Hekimler meslektaşları ile rekabete zorlanmış, etik, deontolojik yaklaşımlardan uzaklaşmak zorunda bırakılmıştır. Mesleki dayanışma yerini hekimler arası şiddette bırakmaktadır.
  • Artı değeri ve karı artırmayı hedefleyen piyasacı sağlık hizmetlerinde hekimler, aleyhlerinde pek çok madde içeren, güvencesiz sözleşme şartlarına mahkum edilmektedir.
  • Özel sektörde hekimler;

                                Çalışan işçi olarak ( 4A )

                                Serbest meslek makbuzu karşılığında 4B’li

                                Şirket faturası karşılığında 4B’li olarak çalıştırılmaktadır.

  • 4B’li çalışan olmakla hekim, işverene bağlı işçi-çalışan olarak hizmet sunmasına rağmen çalışmaya ilişkin sözleşme iş sözleşmesi olmayıp hizmet alım sözleşmesi olarak kabul edilmekte bu durumda;

                                İş ve ücret güvencesi ortadan kalkmakta

                                İşine son verilmesi durumunda kıdem tazminatı ve diğer haklarından feragat etmekte

                                Çalışma sürelerine ilişkin haklardan yararlanamamakta

                                Hastalık hallerinde hastalık izni kullanamamakta

                                Anne olmakla ilgili izin hakkından feragat etmekte

                                İş kazası ve meslek hastalığı sonucu herhangi bir yasal tazminat talep hakkı  

                       olmayacaktır.

Hukuki süreçler iş hukuku ve iş mahkemelerinde değil, ticaret hukuku ve ticaret

                       mahkemelerinde işleyecektir.

  • İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin işyeri tehlike sınıflandırmasında hastane ortamında çalışmak çok tehlikeli işler kapsamındadır(*). Hekimler enfeksiyon hastalıkları, radyoaktif ışın yayıcı cihazlarla çalışmalara bağlı kanser hastalıkları, aşırı yoğun çalışma, gece çalışma, hasta ve hasta yakını şiddetine maruz kalma, stres, depresyon ve tükenmişlik hali, olumsuz yaşam ve beslenme koşullarına bağlı artmış kardiyovasküler hastalık riski ile karşı karşıyadır. Uzun ve ergonomik olmayan durumlarda çalışmalara bağlı olarak sıklıkla kas iskelet sistemi sorunları gelişmektedir. Erken yaşlardan itibaren başlayan tüm bu sorunların yaşla artan oranda karşımıza çıkması kaçınılmazdır.
  • 4B çalışma sisteminde 4A’ya göre en aşikar hak kayıplarından biri 01 Ocak 2018 ve sonrasında işe giriş ve kesintisiz çalışma halinde kadın için 7200 gün 58 yaş, erkek için 7200 gün 60 yaş olan emeklilik koşulu 4B’li çalışma şeklinde kadın için 9000 gün 58 yaş ya da 5400 gün  61 yaş, erkek için 9000 gün 60 yaş ya da 5400 gün 63 yaşa çıkmaktadır.
  • Mezun olunduğunda iş garantisi tıp fakültelerine girmek için mutlak bir tercih sebebiyken bugün hekimler için de işsizlikten söz edilebilmektedir. Yaratılan bu ortam, tek taraflı dayatılan, haksız sözleşmelere imza atılmasına, ücretlendirme, çalışma süreleri ve emeklilik açısından ciddi hak kayıplarına yol açmaktadır. Hekimler imzalamak zorunda kaldıkları sözleşme hükümleri sonucu istemediği ya da onay vermediği çalışma koşullarında çalışmak zorunda bırakılmıştır.
  • Ne yazık ki hekimler arası rekabet şantajı bu sözleşmelerin dayatılmasında kolaylaştırıcı olmaktadır.
  • Hekimin hak kaybına uğradığı anlaşmazlıklar nedeni ile açılan davalarda hekimlerin karma şekilde ( yarı sigortalı, yarı makbuz/fatura düzenleyerek ) çalıştıkları durumlarda dahi aslolanın tabi oldukları sosyal güvenlik şemsiyesi değil, çalışma biçimleri olduğu ve bu halde dahi İş Hukuku’na tabi oldukları hukukçular tarafından belirtilmektedir.
  • Yapılan muvazaalı sözleşmeler nedeni ile ücretlendirmelerde gelişen kayıt dışılık ve diğer anlaşmazlıkların hekim aleyhine sonuçlanmaması için TTB Özel Hekimlik Kolu Hekimlik Ücretleri Belirleme Alt Kurulu oluşturulmuştur.

*İş Sağlığı Ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği

http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/03/20130329-4-1.xls