AHEK Deprem Bölgesinde Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinin Birinci Ay Değerlendirmesi

Türk Tabipleri Birliği (TTB) Aile Hekimliği Kolu (AHEK) 6 Şubat depreminin en çok etkilediği bölgelere 3-5 Mart 2023 tarihleri arasında gidip depremin birinci ayının sonunda depremden etkilenen halkın ve birinci basamak hizmetlerinin durumunu görerek ihtiyaç ve talepleri belirledi.

Hatay, Adana, Gaziantep, Kahramanmaraş, Adıyaman il ve ilçelerinde üç gün boyunca yapılan ziyaretlerde; çadır kentlerde ve geçici kurulan aile sağlığı merkezlerinde (ASM) gönüllü hekimler ve aile hekimleri ile görüşmeler gerçekleştirildi, birinci basamak sağlık çalışmaları değerlendirildi.

Ziyaretlere kol üyelerimizden Dr. İrem Özdemir, Dr. Sibel Uyan, Dr. Erhan Özeren, Dr. Emrah Kırımlı, Dr. Filiz Ünal ve TTB Merkez Konseyi üyemiz Dr. Doğan Eroğulları katıldı.

3 Mart Cuma günü yaklaşık 500 kilometrelik bir hat boyunca Adana-Hatay-Samandağ ziyaretleri yapıldı.

4 Mart Cumartesi günü yine 500 kilometrelik bir hatta Adana-Nurdağı-Narlı-Pazarcık- Kahraman Maraş -Gaziantep ziyaretleri yapıldı.

5 Mart Pazar günü ise yine 500 kilometrelik bir hatta Gaziantep-Besni-Adıyaman-Gölbaşı-Pazarcık-Kahraman Maraş- Gaziantep ziyaretleri yapıldı.

Adıyaman:

Adıyaman merkezdeki ve köylerdeki bazı ASM’lerin açık olduğu, düzenli bağışıklama çalışmalarının henüz başlamadığı görüldü. ASM’ler üzerinden kimlik numarası kontrolü ile aşı takvimi ve eksik aşı kontrolü yapılıp, aşının ulaştırılması konusunda yöntem önerildi.

UMKE çadırı ziyaret edildi. Gönüllü temelde görevlendirilmiş aile hekimleri yoğun bir şekilde poliklinik revir hizmeti verdiklerini, çadırları gezip aşı eksikliklerini tespit ettikten sonra aşılama programını hayata geçireceklerini bildirdi.

Adıyaman merkezde bulunan TTB ve Sağlık Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES) koordinasyon merkezi ziyaret edildi.

Burada hizmet veren gönüllü sağlık çalışanlarının günlük araçlarla Adıyaman’a bağlı köy ve mahalleleri ziyaret edip aşı ile ilgili bilgilendirme yapıldığı öğrenildi.

Gaziantep:

Merkezde ASM’ler açık. İslahiye’ de bir ASM’nin açık olduğu, aşılamanın yapıldığı öğrenildi.

Nurdağı merkezinde ASM’lerin kullanılamaz durumda olduğu görüldü. Köy ASM’lerinin de açık olduğu bilgisine ulaşıldı.

Hatay:

Hatay merkez de çalışan aktif ASM olmadığı tespit edildi.

TTB ve SES ekipleri birlikte oluşturdukları sağlık ekiplerinin her gün köylere ve kenar mahallelere gezici ekip olarak çıktıkları, tespit edilen gebe-bebek aşıları ile eksikliklerin ilçe sağlık müdürlüğüne bildirilip aşı planlaması yapıldığı öğrenildi.

Samandağ’da sadece bir ASM’nin her gün 11.00-13.30 arası aşı için açık kaldığı öğrenildi.

Kahramanmaraş:

Kahramanmaraş merkezde UMKE sorumluluğunda 2000, 5000 ve 7000 kişilik yerleşim alanları mevcut. Sağlık ekiplerinin çadırlarda yaşayanları günlük ziyaret ederek hizmet verdiği, eksik veya zamanı gelen aşıların yapıldığı bildirildi.

Pazarcık’ta, çadır kentlerde gönüllü aile hekimlerinin görev aldığı geçici revirler mevcut. Çadır kentlerde ASM açılmasının planlandığı belirtildi. Köylere yapılan ziyaretlere buradan koruyucu sağlık ihtiyacının belirlenip tamamlandığı aktarıldı.

Sağlık hizmetleri deprem bölgelerinde bile eşit değil, organizasyon bozukluğu ve karışıklıklar sürüyor.

Bölgeye yapmış olduğumuz ziyaretlerde birinci basamak sağlık hizmetlerinin bina durumu, sağlık insan gücü, olanaklar, verilen hizmet bakımından her ilçede aynı düzeyde olmadığı, gönüllü sağlık çalışanın yetersiz organizasyon ve görevlendirmelerde yaşanan sorunlar nedeniyle her bölgede sayısal farklılıklar içerdiği görülmüştür.

Sağlık Bakanlığı deprem bölgesindeki tüm illere ve tüm yurttaşlarımıza eşit hizmet sunmak zorundadır. İller içinde ilçeler ve köyler arasında da hizmet erişiminde ayrım mevcuttur. Depremin birinci ayında bu tarz ayrımcı uygulamaların devam etmesi kabul edilemez. Aşıdan topuk kanı alımına, kronik hastalık izleminden evde sağlık hizmetine, nüfusun takibinden çevre sağlığı hizmetlerine birinci basamak sağlık hizmeti bir ilde sunulabiliyor ise gönüllü görevlendirme ile bölgeye giden sağlık çalışanları bu hizmetleri tüm deprem bölgesindeki yurttaşlarımıza ulaştırabilir. Bölgeler arasındaki hizmet farkının hükümetin bilinçli tercihi olmadığına inanmak istiyoruz.

Adıyaman ve Hatay Deprem bölgesinde henüz temiz su yok, hijyen sorunları giderilmemiş.

Sağlık hizmeti sunumu, iller, ilçeler ve köyler arasında büyük farklılıklar içermektedir. Kahramanmaraş ilinde birinci basamak hizmeti kapsamında aşılamalar, gebe izlemleri, kronik hastalıkların takibi, tüberküloz tedavilerinin devamı, özel sağlık ihtiyaçlarının tespiti ve giderilmesi neredeyse tam olarak yapılıyorken; komşu il Adıyaman henüz temiz su ve hijyen gibi temel hizmetlere erişememektedir. Hatay içme suyuna erişim sorunu yaşamakta, aşılar zorlukla yapılmaktadır. İl içinde ilçeler ve köyler arasında bile sağlık hizmeti sunumunda belirgin farklılıklar vardır.

Depremden zarar görmüş sağlık çalışanlarının barınma sorunları bile giderilmeden çalıştırılmaları kabul edilemez, ihtiyaç tamamen gönüllü sağlık çalışanları tarafından karşılanmalıdır. 

Bölgede depremzede hekimler, ebe ve hemşireler halen çalıştırılmakta, barınma sorunları ise giderilmemiş durumdadır. Deprem nedeniyle yaşadıkları sorunları giderebilmeleri ve iyileşebilmeleri için izin, esnek çalışma imkânları sağlanmalı bölgenin ihtiyacı gönüllüler ile karşılanmalıdır.

Taleplerimiz:

Deprem bölgesi ziyaretlerimiz ve bölgede hekimlerle görüşmelerimiz sonucunda acil olarak düzenlenmesi gereken taleplerimiz aşağıdadır:

  1. Yıkılan ASM’ler yerine devletin yeniden uygun ve yeterli düzeyde yeni müstakil ASM binaları inşa etmesi, donanımını sağlaması, yanına sağlık çalışanlarının konaklayacağı binalar yapması artık bir zorunlu olmuştur.
  2. ASM sağlık çalışanlarının iki yıl boyunca en az Ocak 2023 tarihli miktarı kadar hak edişleri aynı şekilde verilmelidir.
  3. Diğer illere göç eden nüfus da gözetilerek, deprem bölgesindeki ASM sağlık çalışanlarına özel ve isteğe bağlı iller arası aile hekimliği yerleştirme hakkı tanınmalıdır.
  4. ASM yerleşim bölgeleri göz önüne alınarak yeniden belirlenmeli, yeni yerleşim birimleri kurulurken geçici barınma alanlarından, konteynır kentlerden geçiş planlanmalıdır.
  5. Deprem bölgesi için sağlık planlaması il, ilçe, mahalle temelinde yapılmalıdır. İhtiyaçlar yerelden belirlenip sağlık politikaları bu ihtiyaçlara göre yerel yapılar ve sağlık örgütleri ile birlikte oluşturulmalıdır.
  6. Deprem bölgesinde tüm il, ilçe ve köylerde birinci basamak hizmeti eşit ve eksiksiz olarak yürütülmelidir.
  7. Deprem bölgesinde vatandaşların kullanımına açılan ASM’lerin elektrik, doğalgaz ve su faturaları devlet tarafından ödenmelidir.
     

Türk Tabipleri Birliği Aile Hekimliği Kolu