Sanat ve Sağlıkta Yeni Gelişmeler*

Sağlıkta ve Tıpta güzel sanatlar teması son zamanlarda  İngiltere’de ve uluslararası konferanslarda ve gazete makalelerinde gitgide önem kazandı ve şimdilerde bununla ilgili olarak ilk sayısı Haziran 2000’de yayınlanmak üzere Medical Humanities adlı bir dergi planlandı. Tıp ve diğer sağlık meslekleri ilham için güzel sanatlara yönelmiş görünüyorlar. Bu yönelişin sebebi ise toplumda tıbbın bir “kayıtsız teknokrat” mesleği haline geldiğine, doktor ve diğer sağlık çalışanlarının  hastalara olan insancıl yaklaşımı kaybettiklerine dair oluşan ve giderek büyüyen kanı. Bugün yaygın olarak pratisyenlerde görülen ,düşük özgüven, işte ve ilişkilerde stres, toplumda oluşan ruhsal huzursuzluk sonucu gelişen kaygı ve depresyon bulguları “milenyum nevrozu olarak tanımlanıyor. Bu yüzden yüz yüze olduğumuz sıra dışı paradoks, insan genomunun şifresinin çözülmesinde ve hastalıkların tedavi ve anlaşılmasındaki mucizevi gelişmelere rağmen, bilimsel ve araştırmacı tıbbın pratiğinde şimdiye dek hiç bu kadar tatminsizlik olmadığıdır.
İngiltere’de  bugünkü şartlarda Tıp eğitimi doktor olmayı seçen öğrenciler için çok dar bir patika gibidir. Tıp okullarının büyük bir kısmı , en az iki çoğunlukla da üç bilim konusundan  A almayı gerektiriyor ve  bu durum  ilk sınıflar  dışında güzel sanatlar ya da insan ilişkileri dersleri görmemiş öğrencileri kapsayan geçiş bir tıp öğrencisi topluluğunun oluşmasına neden oluyor.  Üniversitede tıp müfredatının  içeriği, konuların bilimsel doğalarının ötesinde daha ileri çalışmalara izin vermiyor ve  gerçekte büyük bir sanat olan saf bilimsel bakışı dar bir alana hapsediyor.
 Çoğu tıp öğrencisinin benzer sosyal geçmişten geldiğine ve zamanlarının çoğunu aynı geçmişten gelen kişilerle geçirdiklerine  inanmayı tercih etsek de, bu böyle değil. Nitekim dünya ile ilgili görüş açıları kendi üzerlerine odaklaşmış -ki bu kendi hataları değil- bir grup insana sahibiz. Hastalar ise hayatın her yolundan, her sosyal geçmişten ve bugünün toplumundaki her kültürel ve dini geçmişle gelirler.  Doktorlar için değişik çevreden hastalarla ilişki kurmak böyle durumlarda başvuracakları bir referans noktalarının  olmaması gibi basit bir neden yüzünden zor olabilir.
 Güzel sanatlar sağlık hizmetlerine ve bu hizmetin verildiği yerlere yeniden insanlığın getirilmesinin önemli bir yoludur ve bir çok toplumda toplum gelişimi ve sağlığın iyileştirilmesi için çalışan çok güçlü bir güzel sanatlar-sağlık hareketi vardır. Şu an asıl problem bütün bu aktivitelerin birbirlerinden izole olmuş ve hiçbir etkili yapı ve koordinasyon olmadan geniş yer tutuyor olmasıdır. Bu sanat ve sağlık çalışmasını ilerletecek olan iki yeni gelişme sonucu değişmek üzeredir. Bunlar  Ulusal Sağlıkta Güzel Sanatlar Konseyi ve Durham Üniversitesi Tıp ve Sağlıkta Güzel Sanatlar ve İnsanlık merkezi kurulmasıdır.
 Bu iki enstitünün de her şeyin üstündeki amacı tüm İngiltere’de toplumun, sağlık personeli ve hastaların yaşam kalitesinde iyileştirilmesi için güzel sanatlar, insanlık, sağlık bakımı ve sağlık arasındaki sinerjiyi güçlendirmektir.
 Biz bu günlerde sanat-sağlık alanında  üç geniş alanda devam eden çalışmaları tamamlayarak bu amacı yerine getirmeyi umuyoruz. İlkin, eğitim alanında, Genel Tıp Konseyi (GMC) doktorlar için daha geniş tabanlı eğitim tecrübesinin değerini artık fark etti ve sanat konularının tıbbi öğretiler içine özel çalışma modülleri olarak yerleştirilmesini savundu. Bu modüller 4-5 haftalık, diğer müfredat haricinde ve süresinde öğrencilerin kendi seçtikleri konularda istedikleri derinlikte çalışabildikleri periyotlardır. Öğrencilere felsefi tartışma tekniklerini öğretmek ve onları değişik akademik bir kültür deneyimi kazandırmak amacıyla Glasgow Üniversitesinde bir felsefe modülü geliştirilip pilot çalışma yapıldı. İlk amaç olarak  modülün çok başarılı olduğunu ispatlamayı başardık ve öğrenciler tarafından bayağı rağbet gördü. Tıp öğrencilerinin öğrenmesi yanında , felsefe, sanat ve edebiyat  tıbbi pratiğin anlaşılmasını da kolaylaştırıp, tıbbın dayandığı genel kabulleri de değiştirebiir.
 Yeni organizasyonlar ana ilgi alanı, sanatın tedavi ve sağlık bakım merkezlerine etkisidir. Hastanelerin  sanatsal dekorasyonuyla ilgilenen pek çok aktif organizasyon var. Hastanede yapılan konserler programlarına son günlerde önem verilmeye başlandı. Yazmanın tedavi aktivitesi olarak değeri anlaşılmaya başladı. Ayrıca Survivors Poetry isimli  aktif olarak yazmanın özellikle şiirin mental sağlık problemleri olan insanlara yardımdaki yararını gösterme üzerine çalışan bir organizasyon var.
Tıpta ve sağlıkta sanat ve insanlık merkezi ve Ulusal Sağlıkta Sanat Konseyi, ilişkili olduğu merkezlerde sağlık profesyonelleri için sanat ve insanlık kurslarının gelişmesini destekleyerek, yukarıdaki amaçlara ulaşmak için toplum temelli sağlıkta sanat projesiyle koordine çalışarak bilginin yaygınlaşmasını sağlayacaktır. 
           

*Student BMJ Şubat 2000 sayısından özetleyerek çeviren
Beyhan Bedoğlu
Kocaeli Tıp Fakültesi 
Dönem III Öğrencisi
 
 
 
 

ANA SAYFAYA DÖNÜŞ