“İrtica Sağlıksızlık Nedenidir”

 Cumhuriyetçi Kadınlar Derneği’nin düzenlediği İrtica ve Kadın Toplantısı 18-20 Şubat 2000 tarihinde Ankara’da yapıldı. Uluslararası katılımlı toplantı irtica/yeni dünya düzeni, irtica/konuları içeriyordu. Tüm oturumlara ilgi büyüktü. 19 Şubat 2000 tarihinde yapılan oturumda Dr. Füsun Sayek irtica/kadın ve sağlık konulu bir konuşma yaptı. Gericiliğin her türünün kadının gelişimi ve sağlığına olumsuz etki yaptığını belirtti. Şekilde dinsel gericilikte kadın (ekonomik, eğitim açısından, kendi bedeni konusunda söz sahibi olmalarını) engelleyerek olumsuz etkilemektedir. Bu arada belirleyici faktör ekonomik durum ve yoksulluktur. Yoksulluk hem kadını güçsüzleştirmekte hem sağlıksızlaştırmakta hem de gericiliğin yeşerdiği bir ortam oluşturmaktadır. Dinsel gericiliğin kadın sağlığını nasıl olumsuz etkilediğini yakın zamanlarda yaşanan bir örneğe dayanarak JAMA’da yayınlanan bir makalenin özetini de verdi. Sayek’in konuşmasını özetleyerek yayınlıyoruz. 
 

Hepimiz tanığız, son 20 yılda sosyal/politik değişiklikler oldu Afganistan’da. 1996 yıl Eylül ayında radikal bir islami hareket (Taliban) yönetimi ele geçirdi. Bu durum Afgan kadınların yaşamında olağanüstü “ sağlık “ sonuçları doğurdu. Aktaracağım çalışmanın amacı Taliban rejimi altındaki kabulde yaşayan kadınların sağlık ve insan haklarını incelemekti ve kabul, Pakistan (konut/mülteci kampları) da yaşayan kadınlar (1996) öncesi kabul’de yaşayanlar)
Toplam 160 kadın katıldı 80’i kabul, 80’i Pakistana göçen Afganlı kadınlar.
Burada kadınların bedensel ve ruhsal sağlıkları açısından kendi değerlendirmeleri istendi, sağlık hizmetine erişimleri, savaşa sağlı travma, insan hakları ihlali ve kadına bakış açısı konularında sorular soruldu.
Ortalama yaş 32 idi. (17-70 yaş), ortalama eğitim yılı 12 idi, kadınların %85’i daha önce Kabul’de en az 19 yıl yaşamışlardı. %62’si Taliban’dan önce bir işe sahiptiler, şimdiyse yalnızca %20’sinin işi var. Kadınların çoğunluğu fiziksel (%71) ve ruhsal (%81) sağlıklarının bozulduğunu ifade ettiler. %62’si sağlık hizmetlerine erişimlerinin azaldığını söyledi.
%42’sinde PTSD vardı. %97’sinde büyük bir depresyon, %86’sında anksiyete (endişe) %84’ünün en az bir aile üyesi savaşta ölmüştü. %69’u kendilerini veya bir aile üyelerini Talibanın taciz ettiğini belirtiyor. %68’i sosyal etkinliklerinin 0’a indiğini söylüyor.
Bazı örnekler verelim:
 “düştüğümüz yoksulluk, kızımın eğitim yapamayacak olması beni delirtiyor. Geceleri uyuyamıyorum, sabırsızım ve yaşamanın bir değeri olmadığını düşünüyorum.”
Bir kadın hekim:
 “Talibanın ilk günü polis ofisime girdi, herşeyi talan etti, hastalarımı yolladı ve ofisi kapamamı emretti. Nedenini sorduğumda: “sen bir kadınsın, bana öyle yanıt verme yoksa seni şu ağacın altına canlı gömerim” dedi. O günden beri, ruhsal ve fiziksel olarak hastayım. Söylediklerini unutamıyorum. Gece uyuyamıyorum, sürekli bana söylediğini düşünüyorum.”
Bir kadın hekim;
 “Son iyi yıldır herşey mahvoldu. Kronik yorgunluğum var, başım ağrıyor, depresyonum var. Gerginim, sinirliyim, sürekli ağlıyorum”.
7 çocuklu, beslenme bozukluğu olan bir kadın;
 “yoksulluğun da yoksuluyuz. Artık böyle yaşamaktan yorgunum. Yaşam koşulları 2 yıl öncesine göre çok kötüleşti. İş yok Herşeyimizi yitirdik sağlığım da çok kötü. Karın ağrısı, çarpıntı var.”
Bir eczacı:
 “Araba kullanmam yasak, tek başıma taksiye binemem, belediye otobüsüne binemem (kadınlar için özel var-az) şansıma bir eczanede yardımcılık buldum, yoksa ölürdüm”.
Bir sosyal çalışmacı 1998’de:
 “Talibanın ilk 2 ayı felaketti, hep döğüldük baştan aşağı kapalı olmazsak dışarı çıkamıyoruz.”
Afganistan’da sağlık hizmetine erişim azaldı -%61’inde neden ekonomik, %48 kadın hekim yok, %36 kadın bağımsız hareket edemediğinden, %21 hastane hastayı reddediyor, %27 muayeneye götürecek kimse yok. 1997’de Taliban kadın, ayrı kurumlarda hizmet alacak /verecek dedi.
Sonra 500.000 kadın için 35 yataklı kötü donanımlı bir hastane ayırdı.
Kadın personel diğer 22 kurumda çalışamıyordu. 2 ay sonra özellikle uluslararası baskıyla karar değişti. 25 Haziran 1998’de tekrar bir yönetmelik bunda da uygun bir erkek akraba kadını muayeneye getirecek denildi..

SONUÇ;
Her türlü irtica ürkütücüdür. Sağlıksızlık nedenidir.
Yoksulluk/eşitsizlik/eğitimsizlik irticanın temel nedenlerindendir.
O halde yoksulluğu artırıcı, eşitsizliği artırıcı, özelleştirme/küreselleştirme vs. gibi politikacılara karşı çıkmak irticanın temel nedenine inmektir, doğrudur ve gereklidir.
İrticayı yoketmek yoksulluğu giderici politikaların yaşama geçirilmesiyle mümkündür.
 
 
 
 

ANA SAYFAYA DÖNÜŞ