.........
|
Dr. Esat Kıter*
*Uzm.; Ortopedi ve Travmatoloji, Serbest Hekim 1895 yılında askeri bir baloda davetliler arasında, Doktor
Sir Robert Jones da bulunmaktadır. Dans sırasında Bay Jones ayağını burkarak
yere düşer ve baloyu terk etmek zorunda kalır.
O zamandan günümüze değin, beşinci metatars tabanında, hatta metafizo-diafizer bileşkede rastlanan kırıkların bile "Jones kırığı" adı ile anılacağını Dr. Jones o yıllarda bilmiyordu. Bu terminolojik karışıklığın günümüzde bile tam olarak aşıldığı söylenemez. Benzer bir karışıklık travma mekanizmasının açıklanması konusunda da vardır. Beşinci metatars tabanında gözlenen, sıklıkla "Jones kırığı" adı ile anılan yaralanmaların günümüzde kabul gören sınıflaması şöyledir: Beşinci metatars tabanındaki ayrılma yaralanmaları: Peroneus
brevis tendonunun ve lateral fasianın yapışma bölgesi olan beşinci metatars
tabanından ayağın inversiyon yaralanmasında (Çizim 1), bu yapıların gerilmesiyle
bir kemik parçası ayrılarak kopar (Çizim 3).
Jones kırığı: Ayrılma kırığı gibi tabanda gözlenmeyen ancak metafizo-diafizer bölgeyi de geçmeyen beşinci ve dördüncü intermetatarsal ekleme doğru uzanan kırık biçimidir (Çizim 3). Gerçek Jones kırığı olarak kabul edilir. Yaralanma mekanizması ayrılma kırığı ile benzerlik gösterirse de bu kırığın oluşumunda beşinci metatars tabanına binen adduktor (ön ayağı içe iten) momentin etkisi vardır. (Çizim 2). Çizim 2. Ayak lateraline daha fazla yük gelmekle birlikte mekanizma olarak beşinci metatarsa binen adduktor moment "Jones kırığı"nın oluşumda rol oynar. Bu kırık tam olarak bir inversiyon yaralanması değildir. Dr. Jones'un makalesindeki olguların bir kısmının "ayrılma yaralanmaları" grubunda olması olasıdır. Açıkçası Dr. Jones'un makalesi bu konunun irdelenmesi, radyolojik bulguların değerlendirilmesi açısından yeterli veriyi sağlamamaktadır. Benzer travmalar sonrası oluşan ve aynı klinik bulgularla kendini gösteren bu iki yaralanma yüzyılımızın başından beri "Jones kırığı" olarak anılmıştır. Stres (yorgunluk) kırığı: Beşinci metatars tabanındaki
kırıklar sınıflamasının son olarak stres kırığı yer alır. Genellikle sporcularda,
dansörlerde vb. genç bireylerde yineleyen mikrotravmaların sonucu ve sıklıkla
belirgin bir travma gerekmeden oluşan kırıklardır. Metatarsın tabanından
uzak bölgede oluşurlar.
Tablonun akut, bulguların belirgin olduğu kırık olgularında tanının kolaylıkla konulabileceğini belirtmiştik. Ancak, bir spor yaralanmasının ardından, ayağının sıradan bir biçimde burkulduğunu düşünen ve evde bulduğu bazı pomatları sürmesine karşın yakınmalarının özellikle de lateral ayak ağrısının geçmediğini belirten bir hastanın değerlendirilmesinde beşinci metatars tabanında kemiksel bir yaralanma olabileceği unutulmamalıdır. Ağrı eşiği yüksek bir çok olgu yukarıdakine benzer bir tablo ile karşımıza çıkmaktadırlar. Bu olgular hekimden bazı önerilerle birlikte ilaç tedavisi beklerken, kırık tanısı ile (büyük bir şaşkınlık içinde) alçılı immobilizasyona ya da yukarıda aktarıldığı gibi gittikçe artan bir sıklıkta cerrahi girişime gitmektedir. |