Ülkemizde Covid-19 aşıları ve aşılama süreci ile ilgili belirsizlik halen sürmektedir. TTB-UDEK Covid-19 Aşı Çalışma Grubu olarak konuya ilişkin saptama ve önerilerimizi kamuoyu ile paylaşmak istiyoruz. Katkı veren uzmanlık derneklerine teşekkür ederiz.
Açıklama Metni
COVID-19 küresel salgınının ortadan kaldırılması için en etkili mücadele aracı olan aşı, birçok bilim insanının ve araştırma kuruluşunun katkılarıyla, büyük bir kamusal destekle elde edildi. Bu süreçte uluslararası işbirliğinin başarılı örnekleri yaşama geçirildi.
İnsanlığın yaşadığı bu büyük felakete bu denli hızlı ve etkili bir yanıt vermesinde emeği geçenleri yürekten kutluyor; emek ve üretimlerinin değerini biliyoruz.
Ülkemizde de aşı ve aşılama yoğun olarak kamuoyunun gündemini meşgul etmektedir. Her gün yeni bilgilerle ve yeni gelişmelerle karşı karşıya kalıyor; önceden yaptığımız değerlendirmeleri gözden geçirmeye mecbur kalıyoruz. Türk Tabipleri Birliği-Uzmanlık Dernekleri Eşgüdüm Kurulu (TTB-UDEK), tıp alanındaki uzmanlık derneklerinin oluşturduğu ve evrensel tıp bilgisine en yetkin düzeyde sahip olan uzmanları bünyesinde barındıran bir oluşum olarak yaşanan süreçte bilgi paylaşma sorumluluğunu üstlenmesi gerektiğini düşünmektedir.
UDEK’in ülkemizdeki COVID-19 aşı ve aşılama süreçleri ile ilgili değerlendirmeleri aşağıda maddeler halinde sunulmaktadır.
- Gerek salgın sürecinde gerekse aşı konusunda en önemli sorun bilgi kirliliği ve bunun yol açtığı güven sorunudur. Salgının önlenmesi, geçerli önlemlerin yanı sıra ancak yaygın aşılama ile mümkün olacaktır ve bunun için tüm toplumun desteği şarttır. Salgın boyunca toplumu bilgilendirme açısından yapılan yanlışlar toplumda ciddi bir güvensizliğe yol açmıştır. Bu güven bunalımının etkileri aşılama sürecini de olumsuz etkileyebilecektir.
- 24 Aralık 2020 Perşembe günü Sağlık Bakanlığı Bilimsel Danışma Kurulu toplantısı sonrasında ülkemizde yürütülen bir faz 3 aşı çalışmasının ara sonuçlarının toplumla paylaşılma biçimi bu nedenle çok önemlidir. Sayın Sağlık Bakanı`nın sunumu ile, araştırmayı denetleyen yapıların bir ara değerlendirme isteği sonrasında elde edilen faz 3 verilerini toplum ile paylaşırken, bahse konu olan aşı çalışmasının tamamen tamamlandığı şeklinde bir algı oluşmuştur. Oysa, araştırmanın sunulan aşamasında, henüz araştırma protokolünde belirtilen rakamlara ulaşılmamış ve faz 3 çalışması tamamlanmamıştır. Konunun ayrıntıları ile ilgili daha sonra başka açıklamalar söz konusu olabilir, ancak TTB-UDEK aşı hakkında topluma yapılan ve yapılacak tüm bilgilendirmeleri yakından izlemek ve gerektiğinde yanlış yönlendirmeler konusunda kamuoyunu uyarmak ödevini eksiksiz yerine getirecektir. Bu nedenle, 24 Aralık’ta yapılan açıklamanın henüz tamamlanmamış, hedeflenen sayılara henüz ulaşılmamış bir çalışmanın verilerine dayandığını, bu açıklama ile yürütülmekte olan bu aşı çalışmasının yanı sıra olası yerli/yabancı diğer aşı çalışmalarının da Helsinki Bildirgesi gereğince zarara uğrayacağını, toplumda yanlış bir algı oluşacağını vurgulamak isteriz. Bu değerlendirme söz konusu aşının etkisiz olduğu ya da güvenilir olmadığı anlamına gelmemektedir. Araştırma ile ilgili gerekli bilimsel süreçler tamamlandığında her bir bireyin aşı olmasının değeri açıktır.
- Türkiye aşı temini konusunda olduğu gibi, aşılama programının toplumla paylaşılması ve bu süreçte toplumun desteğinin sağlanması bakımından da geç kalmaktadır. Pek çok ülke aşılama programını, öncelikleri ve zaman çizelgesini toplumla paylaşmakta ve toplumu büyük bir uyum ve bilinç gerektiren bu sürece katılmaya hazırlamaktadır. Ülkemizde ise henüz böyle bir program açıklanmamıştır. Bunun için aşının gelmesini beklemek önemli bir zamanı boşa harcamak olacaktır. Bu nedenle UDEK, sağlık otoritesinden varsa mevcut programı hızla toplumla paylaşmasını beklemektedir. Bünyesinde bu konuda bilgisiyle destek olabilecek çok sayıda uzmanlık derneği barındıran UDEK, doğru verilere erişim sağlanması halinde, bu alanda yetkin uzman desteği de sağlayabilir; ya da en azından hazırlanmış plan konusunda görüş bildirebilir.
- COVID-19 salgınının önlenmesi için ve bu süreçte her bir bireyin sağlık hakkının korunması için toplumda geniş ölçekli bir aşılama çalışması yürütmek şarttır. Bu süreci doğru yönetmek ve sonuç elde etmek sağlık otoritesinin ödevi ve kamusal bir yükümlülüktür. Aşılama sürecinde adil, dürüst ve hesap verebilir tutumlar benimsenmelidir. UDEK sürecin bu değerlere dayanılarak yönetilebilmesi için gereksinimi olan herkesin, adil bir önceliklendirme çerçevesinde bilimsel gerekler dışında ayrım gözetmeksizin, ücretsiz olarak, kalite farkı olmaksızın, etkili bir aşıya, makul zamanda ve uygun koşullarda ulaşmasının sağlanmasını gerektiğini vurgular.
- Süreç büyük bir şeffaflıkla toplumla paylaşılmalı, yetkin bilimsel çevrelerin görüşleri dikkate alınmalıdır. Aşılama oranları, kimlerin, hangi ilkeye dayanarak aşıya erişebildikleri, etkililik verileri, yan etki bildirimleri, olası istenmeyen durumlara kimler tarafından, nasıl müdahale edildiği ve nasıl tazmin edildiği dikkatle izlenmelidir. Aşılama sürecinin başarı ölçütleri en baştan ortaya konulmalıdır. UDEK bu şartların sağlanması durumunda, sürecin izlenmesi ve yönlendirilmesinde görev üstlenebilir. Çatısı altındaki uzmanlık dernekleri aracılığıyla, toplumda aşı konusunda bilinçlenmeyi arttırıcı faaliyetlerde bulunabilir. Akademik destek sağlayabilir; doğru ve güvenilir bilgi kaynağı olma işlevini üstlenebilir.
UDEK bileşenleri olarak COVİD-19 aşılama sürecini izlemeye ve süreçte edindiğimiz bilgiyi paylaşmaya devam edeceğiz. Uzmanlık dernekleri ile işbirliğinin, aşılar ve aşılama ile ilgili bilimsel dayanağın ve halkın güven duygusunun sağlanmasında için önemli olduğu açıktır. Sürecin doğru yürütülmesi için uzmanlık alanlarımızla ilgili her tür desteği vermeye hazır olduğumuzu yetkililere ve kamuoyuna bir kez daha duyuruyoruz.
TTB-UDEK
Halk Sağlığı Uzmanları Derneği
İşyeri Hekimleri Derneği
Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği
Patoloji Dernekleri Federasyonu
Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Derneği
Türk Biyokimya Derneği
Türk Dahili ve Cerrahi Bilimler Yoğun Bakım Derneği
Türk Göğüs Cerrahisi Derneği
Türk Jinekoloji ve Obstetrik Derneği
Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti
Türk Nöroloji Derneği
Türk Nöroşirürji Derneği
Türk Oftalmoloji Derneği
Türk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği
Türk Plastik Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Derneği
Türk Radyasyon Onkolojisi Derneği
Türk Toraks Derneği
Türkiye Biyoetik Derneği
Türkiye Psikiyatri Derneği
Türk Gastroenteroloji Derneği
