Eski Sayılar | Künye | Ana Sayfa

.

1 Ocak 2003  Sayı: 96

“Aşıda dışa bağımlılık tehlikeli”

Son derece stratejik bir ürün olan aşıda, dışa bağımlı olmanın taşıdığı tehlikelere değinen   Saçaklıoğlu, "Ulusal aşı üretimi bir ülke için 'olmazsa olmaz' birşeydir" diye konuştu.

Tıp Dünyası - İZMİR - Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Feride Saçaklıoğlu, 1980 sonrasının bilinen özelleştirme anlayışı içerisinde Türkiye’de ulusal aşı üretiminin “siyasi irade” tarafından önlendiğini ve giderek ithalata ağırlık verildiğini söyledi. Mikroorganizmaların biyoterör amacıyla kullanımının söz konusu olduğu  bir dönemde, aşıların da en önemli korunma araçları olduğuna dikkat çeken Saçaklıoğlu,  “Bu nedenle ulusal aşı üretimi bir ülke için ‘olmazsa olmaz’ birşeydir” diye konuştu.

Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı öğrencilerinden oluşan 7 kişilik bir ekiple Türkiye’de aşı üretiminin tarihçesini araştıran Saçaklıoğlu, hazırladıkları “Ülkemizde Olumlu Halk Sağlığı Deneyimlerine Bir Örnek; Aşı Üretimi” başlıklı çalışma ve ulusal aşı üretiminin önemi konusunda Tıp Dünyası’nın sorularını yanıtladı. Saçaklıoğlu’nun değerlendirmeleri şöyle:

- Sayın Saçaklıoğlu, “Ülkemizde Olumlu Halk Sağlığı Deneyimlerine Bir Örnek; Aşı Üretimi” başlığı altında son derece ilginç bir çalışmanız yaptınız. Öncelikle böyle bir başlık ve çalışma fikri nasıl doğdu? Neden özellikle aşı konusunu incelediniz? Bu konunun sizin için özel bir önemi var mıydı?

Bir yıl önce Türk Tabipleri Birliği bünyesinde sağlık alanında gerçekleştirilen olumlu deneyimleri ortaya koymayı amaçlayan bir çalışma grubu kuruldu. Grubun elinde olumlu deneyimlere ilişkin uzun denebilecek bir liste vardı. Aslında işbölümü yapılırken aşı üretimini seçme nedenim, konuyu araştırırken öğrenmekti. İşin içine girmeden önce konunun bu denli önemli olduğunun belki de ayırdında değildim. Ama araştırdıkça, bulabildiğimiz kaynakları okudukça çok doğru bir seçim yaptığımı düşündüm. Başlangıçta yola yalnız çıktım, sonra genç çalışma arkadaşlarımın da katılımıyla yedi kişilik bir ekip olduk.

- Türkiye’nin bugün için bir aşı politikası var mı? Geçmişten bugüne bir aşı politikasından söz etmek mümkün mü? Aşı konusunda Türkiye nereden nereye gelmiş?

Osmanlı döneminde aşı ve serum üretimi alanındaki batıdaki tüm gelişmeler neredeyse günü gününe izlenmiş. Üstelik insan kanından tifüs aşısı gibi kimi aşı ve serumlar da ilk kez bu topraklarda üretilmiş. 1920’li yıllarda çiçek aşısı ihraç eden bir ülke imişiz. Cumhuriyet kurulduktan sonra da bu alandaki çalışmalar hızla devam etmiş. Osmanlı döneminde farklı kurumlarda gerçekleştirilen aşı ve serum üretimi, Ankara’da Refik Saydam Hıfzısıhha Merkezi Aşı Serum Üretimi Birimi’nde toplanmış ve uzun yıllar boyunca bağışıklama hizmetlerinde kullanılan tüm bakteri aşıları bu kurum tarafından üretilmiştir. 1980’lere gelene dek ülkemizde ulusal aşı üretimini destekleyen, engellemeyen bir politikanın yürütüldüğünü söylemek olanaklıdır. Ancak aşı üretimi teknolojik gelişmenin en hızlı olduğu alanlardan biridir.  Aşı üretiminde çağdaş gelişmelerin gerisinde kalmamak çok önemlidir.

- Sağlık alanında uygulanan özelleştirme politikalarının aşı üzerine etkileri sizce neler olmuştur?

1980 ile başlayan dönemde Dünya Bankası projeleriyle gündeme gelen sağlık hizmetlerinin özelleştirilmesi politikasının yansımalarını aşı üretimi alanında da gözlemlemek olanaklıdır. Aşı üretiminin koşullarını geliştirmek yerine aşı ithal etmeye yönelik bir politika izlenmiştir. Bu yaklaşım aslında bize yabancı değildir. Sağlıkla ilgili diğer alanlarda olduğu gibi, kamu hizmetlerini desteklemeyip giderek zayıflamasına yol açmak, kamu kurumlarının rekabet edemeyecekleri bir noktaya getirmek. Aşı üretiminde de bu yapılmış ve ithalatın gerekçesi oluşturulmuştur.

- Bugün dünya açısından aşının rolü ve önemi nedir? Bu önem çerçevesinde aşı üretimi konusunda yapılması gerekenler nelerdir?

Aşı çocukluk çağında ölüme ve sakatlığa yol açan birçok hastalığın oluşmasını engelleyen ve bunu da çok ucuza sağlayan bir üründür. Ancak öte yandan, aşı stratejik açıdan da çok büyük bir öneme sahiptir. Mikroorganizmaların biyoterör amacıyla kullanımının söz konusu olduğu günümüzde aşılar da en önemli korunma araçlarıdır. Bu nedenle ulusal aşı üretimi bir ülke için olmazsa olmaz birşeydir. Ülkemizde aşı üretiminin seksenlerden bu yana önündeki en önemli engel ne yazık ki siyasi irade olmuştur.

- Ülkenin bugünkü ekonomik koşullarını da göz önüne alarak geleceğe yönelik aşı politikamız ne olmalıdır?

Ülkemizde aşı üretimini çağdaş koşullarda yapmak için gerekli ek yatırım yapabilecek güçtedir, bu alanda yetişmiş insan gücüne sahiptir. Genişletilmiş bağışıklama programı çerçevesinde uygulanan aşıların üretiminin yanı sıra yeni geliştirilecek aşılara yönelik araştırmaların da desteklenmesi gereklidir. Aşı gibi yaşamsal öneme sahip bir üründe dışa bağımlılık asla kabul edilemeyecek birşeydir.