e-posta

   Eski Sayılar | Künye | Ana Sayfa

TIP DÜNYASI
 

.

1 Ekim 2005  Sayı: 138

 

Hekimler “tükenmiş” ama umutlu

Türk Tabipleri Birliği’nce yaptırılan araştırma, çalışma koşulları ve iş ortamında yaşanan olumsuzluklar sonucu oluşan ve bir sağlık sorunu olarak tanımlanan “tükenmişlik sendromu”nun hekimleri etkilediğini ortaya koydu.

Buna karşın hekimler, sorunların çözümü olduğunu düşünüyor ve geleceğe umutla bakıyorlar.  

Tıp Dünyası - ANKARA - Türk Tabipleri Birliği’nce yaptırılan araştırma, çalışma koşulları ve iş ortamında yaşanan olumsuzluklar sonucu oluşan ve bir sağlık sorunu olarak tanımlanan “tükenmişlik sendromu”nun hekimleri etkilediğini ortaya koydu. Hekimler, buna karşın sorunların çözümü olduğunu düşünüyor ve geleceğe umutlu bakıyorlar. Çözüm beklenen kurumların başında Sağlık Bakanlığı’ndan önce meslek örgütü geliyor.

TTB’ce yaptırılan “Türkiye’de Tabip Odalarına Kayıtlı Bir Grup Hekimde Tükenmişlik Sendromu ve Etkileyen Faktörler” araştırması tamamlandı. TTB ve uzmanlık dernekleri aracılığıyla araştırmaya katılmaya gönüllü olan ve ulaşılabilen, Türkiye’de tabip odalarına kayıtlı uzman ya da pratisyen

olarak çalışan hekimlerin “tükenmişlik” durumlarının belirlenmesi ve tespit edilen sorunlara yönelik olarak çözüm önerileri geliştirilmesi amacıyla yapılan araştırmaya 1754 hekim katıldı. Araştırma,

Doç. Dr. Dilek Aslan’ın koordinatörlüğünde, Prof. Dr. Nural Kiper, Prof. Dr. Ergun Karaağaoğlu, Dr. Ferda Topal, Dr. Mehmet Güdük ve Dr. Özgür Sinan Cengiz tarafından yürütüldü.

İş stresinin sonucu

İş ile alakalı stresin ardından gelişen zihinsel ve fiziksel enerji tükenmesi olarak tanımlanan “tükenmişlik sendromu”, doğrudan insan sağlığıyla ilgili oldukları için hekimler ve sağlık çalışanları açısından ayrıca önem taşıyor.

Tükenmişlik düzeyi ile ilgili alt başlıkların farklı anlamları bulunuyor. “Duygusal tükenme” kişinin mesleği tarafından tüketilmiş ya da aşırı yüklenilmiş olma duygularını, “duyarsızlaşma” çalışanların hizmet verdikleri kişilere karşı duygudan yoksun ve umursamaz bir şekilde davranmalarını, “kişisel başarı noksanlığı” ise bireylerin sorunların üstesinden gelememe durumlarını ifade ediyor.

Tükenmede cinsiyet   farkı

Literatürde yer alan bilgiler “cinsiyetin” duygusal tükenme açısından önemli bir değişken olduğunu ortaya koyuyor. Bu bilgilere göre kadınlar erkeklerden daha fazla duygusal tükenme yaşayabiliyorlar. Bunun nedeni olarak da kadınlarda tükenmeyi iş ve iş dışı etmenlerin, erkeklerde ise yanlıca iş ile ilgili etmenlerin belirliyor olması gösteriliyor. Ancak, TTB tarafından yapılan bu çalışmada, cinsiyet ile tükenme arasındaki ilişkiler literatür bilgileri ile uyumlu olarak bulunmadı. Çalışmada erkek ve kadın hekimler arasında “duygusal tükenme” açısından bir fark saptanamazken, araştırmaya katılan erkek hekimlerin duyarsızlaşma açısından kadınlara göre daha tükenmiş durumda oldukları saptandı. Kadın hekimlerin ise kişisel başarı açısından erkeklere göre daha tükenmiş durumda oldukları ortaya kondu. Araştırmada bu fark istatistiksel olarak anlamlı bulunurken, kadınların iş dışı yaşamlarında sorumlulukların fazla olması kişisel başarı düzeylerinin erkeklere göre daha düşük olmasının nedeni olarak yorumlanıyor. Kadın ve erkekler arasında tükenmişlik açısından farkların olmasının birden fazla nedeni bulunuyor. Bu noktada bireysel kişilik özelliklerinin önemli olduğunun üzerinde duruluyor.

“Medeni hal”        etkiliyor

Araştırmada bekar hekimlerin aldıkları duyarsızlaşma puanı, evli olanlara ve eşinden ayrılmış olanlara göre daha yüksek bulundu. Bekar hekimlerin kişisel başarı puan ortalaması da evli ve eşinden ayrılmış hekimlere oranla daha düşük bulunurken, bu durum evli olmayan bireylerin toplumsal sorumluluklarını da kendi başlarına yerine getirmeye çalışmalarının sorun çözme kapasiteleri için zaman zaman zorlayıcı olabilmesi ile açıklandı.

Gençler çabuk             tükeniyor

Araştırmada katılımcıların yaş gruplarına göre aldıkları tükenmişlik puanları da incelendi. En yüksek duygusal tükenme puanı ortalamasını 35-44 yaş grubu hekimler aldı. Yaş arttıkça duyarsızlaşma puanı azalırken, duyarsızlaşma kategorisinde en yüksek puan ortalaması 25-34 yaş grubu hekimler olarak belirlendi. Bu bulguların literatür bilgileriyle de uyumlu olduğu, genç yaştaki profesyonel deneyimi olmayanların tükenmeye daha yatkın olduklarının bilinmekte olduğu aktarıldı.

Sağlık önemli faktör

Herhangi bir hastalığı olduğunu ifade eden hekimlerin duygusal tükenmişlik ve kişisel başarı noksanlığı açısından tükenme düzeyleri herhangi bir hastalığı olmadığını belirten hekimlere göre daha yüksek olarak bulundu.

Hekimler gelecekten     umutlu

Araştırmadan elde edilen olumlu ve önemli bir sonuç da hekimlerin yüzde 94.2’sinin var olan hekim sorunların çözümler üretilebileceğini düşündüğünü ortaya koydu. Çözüm beklenen kurumlar arasında meslek örgütü Sağlık Bakanlığı’nın da önüne geçerek ilk sırayı aldı. Hekimlerin yüzde 90.4’ü meslek örgütünün sorunlara çözüm üretebileceğini düşünürken, Sağlık Bakanlığı yüzde 78.8 oranında hekim tarafından çözüm üretebilecek ikinci kurum olarak gösterildi. Yüzde 63.7 oranla “hekimlerin katkıları”, yüzde 53.5 oranla “üniversiteler” bu soru için verilen diğer yanıtlar arasında yer aldı.

TTB’nin bu araştırması “tanımlayıcı” olarak nitelenirken, bu nedenle araştırmanın sonuçlarının Türkiye’de bulunan hekimler için genellenmesinin söz konusu olamayacağı, sonuçların ancak araştırmaya katılan hekimlerin durumunu yansıttığı belirtildi. Ancak bu araştırmadan elde edilen sonuçların, özellikle tükenmişlik düzeyi ve katılımcıların bu durumun nedenleri ile çözümlerine ilişkin görüşleri konusunda önemli ipuçları verdiği kaydedildi.

 

 

TIP DÜNYASI

Sayfa başına git         Başa dön