e-posta

   Eski Sayılar | Künye | Ana Sayfa
TIP DÜNYASI
 

.

15 Mart 2003  Sayı: 101
 

Ülkelerin Sağlık Performansını Hangi Etkenler Belirliyor?

Tıp Dünyası - ANKARA - Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. İlker Belek ve Halk Sağlığı Uzmanı Dr. Hülya Belek tarafından hazırlanan ve Toplum ve Hekim Dergisi’nin Eylül-Ekim 2002 sayısında yer alan araştırma, sosyalizm deneyimi olan ülkelerin sağlık performanslarının kapitalizm deneyimi olan ülkelere göre daha yüksek olduğunu ortaya koydu.

Ülkelerin sağlıktaki performansını belirleyen etkenlerin tanımlanmasını amaçlayan araştırmada yer alan saptamalardan bazıları şöyle:

- Sağlık sisteminde performans, sağlık sistemi için belirlenmiş amaçların ne kadar başarılı biçimde gerçekleştirildiğinin göstergesi olarak kabul edilmektedir. (Tablo 1)

- Çok değişkenli analiz sonuçlarına göre, ülkelerin sağlıktaki performansını belirleyen etkenler Gini katsayısı, kadınlarda ilköğretim okullaşma oranı ile ülkelerin sosyalizm deneyimlerinin olup olmadığıdır.

- Gini katsayısı yükseldikçe (gelir dağılımı eşitsizliği arttıkça), sağlık performansı azalmakta; kadınlardaki ilköğretim okullaşma oranı yükseldikçe, sağlık performansı da yükselmektedir.

- Sosyalizm deneyimi bulunan ülkelerin sağlık performansı kapitalist ülkelere göre daha yüksektir.

- Toplam ve kamu sağlık harcaması miktarının, ulusal gelirden sağlık için ayrılan kaynakların oranının ve kişi başı ulusal gelirin sağlık performansı üzerinde etkisi saptanamamıştır.

- Sosyalist ülkelerin, performans bakımından kapitalist ülkelere göre daha başarılı olmaları da, onların gelir dağılımında eşitliği ve yüksek ilköğretim okullaşma oranını  sağlamış olmalarıyla ilişkilidir. Nitekim, bu iki gösterge bakımından sosyalist ülkelerin durumu daha iyi iken, gelir ve sağlık harcaması bakımından kapitalist ülkelerin üstünlüğü vardır.

- Sosyalist ülkeler az parayla daha üstün derecede sağlık, eğitim ve gelir dağılımı eşitliği elde etmişlerdir. (Tablo 2)

Tablo 1: Sağlıktaki performansı en düşük ve en yüksek olan 20 ülke

Düşük Performanslı

Performans puanı

Gabon (3350)

0.21

Irak (2170)

0.22

Güney Afrika (3160)

0.35

Liberya (490)

0.38

Botsvana (3240)

0.39

Cibuti (790)

0.43

Brezilya (4420)

0.44

Namibya (1890)

0.46

Fildişi (710)

0.47

Marshal (1560)

0.48

Türkiye (2900)

0.50

Gine (510)

0.51

Peru (2390)

0.52

Suudi Arabistan (6910)

0.55

Kuveyt (19020)

0.55

Meksika (4400)

0.56

ABD (30600)

0.57

Papua Yeni Gine (800)

0.57

Kamerun (580)

0.58

Arjantin (7600)

0.58

İsveç (25040)

1.67

Macaristan (4560)

1.67

Samoa (1060)

1.76

Polonya (3960)

1.78

Portekiz (10600)

1.80

Slovenya (9890)

1.80

Hırvatistan (4580)

1.88

Slovakya (3590)

1.89

Kore Cum. (8490)

2.00

Solomon (750)

2.09

Jamaika (2330)

2.20

Malezya (3400)

2.38

Bulgaristan (1380)

2.29

Ermenistan (1380)

2.40

Sri Lanka (820)

2.59

Moldova (370)

2.63

Ukrayna (750)

2.71

Gürcistan (620)

2.79

Çek Cum. (5060)

2.80

Küba (1170)

5.83  

 

Tablo 2 Sosyalist ve Kapitalist Ülkelerin, Çok Değişkenli Analize Alınan Göstergeler Açısından Durumu

Değişken

Sosyo ekonomik Yapı

n

Ortalama

Standart Hata

p

Performans Puanı

Sosyalist
Kapitalist

28
107

1.81
0.96

0.19
0.04

0.000

Gini katsayısı

Sosyalist
Kapitalist

22
74

0.32
0.41

0.01
0.01

0.000

İlköğretim okullaşma oranı (%)

Sosyalist
Kapitalist

23
99

92.9
77.6

1.40
2.37

0.000

Ulusal gelirde sağlık harcama oranı (%)

Sosyalist
Kapitalist

30
107

5.56
5.40

0.33
0.22

0.681

Kişi başı yıllık toplam sağlık harcaması  (Dolar)

Sosyalist
Kapitalist

31
107

132.9
494.8

30.5
80.7

0.000

Kişi başı yıllık kamu sağlık harcaması (Dolar)

Sosyalist
Kapitalist

31
107

104.3
328.7

25.3
57.0

0.000

Kişi başı yıllık ulusal gelir (Dolar)

Sosyalist
Kapitalist

28
107

2105.0
6432.2

40.5
929.8

0.000
TIP DÜNYASI

Sayfa başına git         Başa dön