Eski Sayılar | Künye | Ana Sayfa

.

1 Mart 2003  Sayı: 100

Sağlık haberleri medyada nasıl ve ne biçimde yer buluyor?

Doç. Dr. İrfan Erdoğan’ın Toplum ve Hekim’in yeni sayısında yer alan makalesinden: Medya dünyasında iyiyi ve kötüyü tanımlayan “rating”  sistemidir. Sağlık haberciliğine “ne olduğu belli olmayan Orta çağ yaklaşımı” değil, ne yaptıklarını çok iyi bilen profesyonellerin özellikle 1980’lerden sonra egemen olan ve en aşağı ortak öğeler seviyesinde çalışan pragmatik ve sömürgen profesyonel kültürü hakimdir.

Tıp Dünyası - ANKARA - Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. İrfan Erdoğan, “Toplum ve Hekim Dergisi”nin “Medya-İletişim-İdeoloji” dosyasında yer alan makalesinde, sağlık haberlerinin medyada yer alış biçimlerini inceledi. Erdoğan’ın bazı tespitleri şöyle:

- Medyanın tıp ve sağlık haberleri doğal olarak bilinçlerde belli iziler bırakır. Örneğin, yaşları 19-22 arasında 100 kişiye “Televizyonda bazen tıp ile ilgili haberler verilmektedir. Bu haberlerden aklınızda kalanlar var mı? Varsa bunlar neler?” sorusu soruldu. Cevap verenlerin yüzde 10’u hiç ve yüzde 80’i birden fazla haber hatırlamamaktadır. En çok hatırlananlar diyet, sağlıklı beslenme ve zayıflamayı ele alan haberler olmaktadır ve bu haberlerde manken vücutları sergilenmektedir. En fazla hatırlanan ikinci haber selülit, estettik cerrahi, silikon, yağları yok etme gibi kadınların güzellikleriyle ilgili olanlardır. Bunları saç dökülmesine/kelliğe mucize ilaç ve meşhurların hastalıklarıyla ilgili haberler ve mucize tedaviler takip etmektedir. (Tablo 1)

- Gazetelerde gündeme alınan ve gündem dışı bırakılan konular ve içerik televizyondan farklı değildir. Milliyet, Hürriyet, Sabah, Cumhuriyet gazetelerinin Kasım ayındaki bir haftalık içerikleri örnek olarak incelendi. Hiçbir gazetenin ilk sayfasında tıpla ilgili bir habere rastlanmadı. Tıp haberleri iç sayfalarda verilmektedir. Nicel olarak en az Milliyet’te (3 gün) ve en çok Hürriyet’te (6 gün) haber verilmiştir. Bir haftada sayı olarak Hürriyet’te 16, Cumhuriyet’te 12, Sabah’ta 4 ve Milliyet’te 3 haber yer almıştır. (Tablo 2)

- İletişim fakültesinden mezun olmuş bir muhabirin sağlık ve eğitim haberleri yapmasında bir sorun varsa bunun nedeni asla iletişim fakültesindeki eğitim değildir.  Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi gibi bir okuldan mezun olan bir   öğrenci (Reha Muhtar dahil), örneğin bir sağlık haberini nasıl hazırlayacağını çok iyi bilir. Hazırlayacağı sağlık haberi gerçek anlamıyla bir sağlık haberi olur. Bizim öğrencimiz “acayip, ilginç, mucize türünden haberlerin” habercilik bağlamında ne anlama geldiğinin farkındadır ve tutarlı eleştiri sunabilir.

- Muhabir olan öğrencimiz haber hazırlamada neyin iyi, neyin kötü, neyin yanlış ve neyin  doğru olduğunu da bilir. Ama o muhabir  toplumsal olaylarla, sorularla ve sosyal değerlerle sömürmek için ilgilenen bir medya ve  endüstriyel sistemin fonksiyoneri olmak zorundadır. O muhabir demokrasi ve özgürlük olarak sunulan en gelişmiş kölelik sisteminin ücret politikalarının güçsüzleştirilmiş emeğidir ve özelin çıkarını yücelten bir medya kültürünün egemen olduğu örgütlü yapılarda çalışmak zorundadır. Bu sistemde neyin nerede nasıl üretileceği ve dağıtılacağını belirleyen nesnel gerçekler değildir; öznel çıkarlardır.

- Medya dünyasında iyiyi ve kötüyü tanımlayan “rating”  sistemidir: Çok seyredilen iyi ve doğru olandır. Sağlık haberciliğine “ne olduğu belli olmayan Orta çağ yaklaşımı” değil, ne yaptıklarını çok iyi bilen profesyonellerin özellikle 1980’lerden sonra egemen olan ve en aşağı ortak öğeler (lowest common denominator) seviyesinde çalışan pragmatik ve sömürgen profesyonel kültürü hakimdir. Amaç belli bilinç yapısı ve yönelimlere sahip bir kitle izleyicisini her gün yeniden üretmektir.

Seçilmiş bir haftada gazetelerdeki haber konuları (Kasım 2002) Gazete Haberler