GERİATRİ 1-2
Editörler: Prof. Dr. Yeşim Gökçe Kutsal, Dr. M. Çakmakçı, Dr. S.
Ünal. Hacettepe
Üniv. Tıp Fak. Öğretim Üyeleri, 1. Cilt: 437 Sayfa, 2. Cilt: 892
Sayfa, 1997 Ankara
Gelişmiş toplumlarda yaşlı insan sayısı, tıp, bilim ve teknoloji
üçgenindeki gelişmelere bağlı olarak artmaktadır. Yaşlıların sorunlarının
çözümüne yönelik bilimsel araştırma ve uygulamalara ağırlık verilmesi gerekmektedir.
Gerek
deneysel gerekse klinik olarak pek çok araştırma yapılmış olmasına karşın
yaşlanma olayı tam olarak tanımlananamaktadır. Yaşlanma biyolojik bir olay
olup bu süreç moleküler biyoloji ve genetik dallarındaki araştırmalar sonucunda
belki de yavaşlatılacaktır. Geriatri yaşlanmanın klinik yönlerini ve yaşlı
kişilerin sağlık sorunlarının tedavilerini kapsayan bir tıp dalı olarak
tanımlanabilir. Geriatri alanındaki ilk çalışmalar 1300’lerin başına dayanır.
Dr. Ignatz L. Nasckerin bu konu ile ilgili ilk kitabında Yunanca’da “ileri
yaş” anlamına gelen “genas” ve “hekim” anlamına gelen “iatrikos” sözcüklerini
birleştirerek “Geriatri” terimin oluşturmuştur. Geriatri, aslında homojen
bir bilim dalı olmaktan çok, göz hastalıklarından ortopediye, diş hekimliğinden
klinik farmakolojiye bir çok disiplinin, yaşlı insanın sorunları ile ilgilendiği
bir bilimler kümesidir. Bunu söylerken işi hafife almaksızın bir tıbbi
sorun ve uygulamanın yaşlı ile ilgili önemli ayrıcaklıklarının olduğunu
ve bunları bilinçli olarak öğretmek ve uygulamak zorunluluğu doğduğunu
vurgulamak isteriz. Ayrıca yaşlıların sağlığının korunmasının ve yaşam
kalitesinin artırılmasının ana tıbbi sorunlar kadar önemli olduğu göz ardı
edilmemelidir. Hastayı dikkatle dinleme, cesaretlendirme, başta eğitimi,
amaçların değerlendirilmesi ve ortaya konulması önemli girişmlerdir. Yaşlı
kişiler yaşamları boyunca öyle çok deneyime sahip olurlar ki bazen kendi
sorunlarına kendileri, hekimin alacağı bir öyküden çok daha iyi yaklaşabilirler.
Yaşlıların gereksinim duyduğu hekim hizmetlerinde 2000 yılında
%22, 2030 yılına kadar da %115 oranında artışlar beklenmektedir. Bu hastaların
tedavilerinde deneyimli ve iyi yetişmiş hekimlere gereksinim de armaktadır
Bunun en önemli etkisi de 21. yızyılda çalışacak olan bugünün tıp öğrencileri
üzerinde olacaktır.
Yaşlılarda klinik tablo genellikle atipik seyredebilmekte, ayırıcı
tanı da gençlere göre daha karmaşık olabilmektedir; örneğin yorgunluktan
yakınan yaşlı bir hastada bu belirti birçok farklı hastalıktan birine ya
da bir kaçına ilişkin olabilir ve genellikle de hem fiziksel, hem mental
sorunlarla birlikte görülür. Tanı stratejileri hastalığı ortaya çıkarma
ile komplikasyonu yaratma potansiyelini dengelemelidir. Hastalara uygulanacak
olan tıbbi ve cerrahi tedaviler özenle seçilmelidir. Bunun en önemli örneği
reçete edilen ilaçlardır. Yaşlılarda ilaç metabolizmasının farklı olmasının
yanı sıra birden fazla ilacın birlikte kullanımı etkileşim olasılığını
da artırmaktadır. Yaşlılarda verilen ilaca yanıt genellikle yavaş olup,
komplikasyon riski daha fazladır. Belki bunlardan dolayıdır ki, pek çok
geriatrist tarafından bu bilim, zekanın, sorun çözmenin, yaratıcılığın
ve hasta ile aileler arasındaki duygusal birlikteliğin bir karışımı olarak
tanımlanmaktadır.
Hepsi Hacettepe Üniversitesi kökenli 38 öğretim üyesinin ortak
çabası ile bir başvuru kitabı olarak hazırlanan Geriatri kitabının amacı,
yaşlı hastaların bakımı ile ilgilenen her hekime gereken bilgiyi bir bütün
olarak sağlamak olarak tanımlanmaktadır.
|