Görkem Büyüyor Dr. Selahattin Şenol* *Doç.; Gazi Ü. Tıp Fak. Çocuk Psikiyatrisi AD Sultan kardeş doğumu, yakında okula başlama gibi zorlukların ardından Görkem'in kaygılı olduğunu farketmişti. Kardeş doğumu ve kardeş kıskançlığı konusundaki önerilerimiz işe yararsa da üst üste gelen zorlukların Görkem'i kaygılandırdığını gözlüyordu. Görkem'in ara ara karın ağrıları oluyordu. Özellikle okul ile ilgili hazırlıklar başlayınca bu ağrılar artıyordu. Ağrılara bulantı da eklenince Sultan yayın kurulundaki pediatrist arkadaşlara danıştı ve bu yakınmaların olası organik nedenleri araştırıldı. Ancak Görkem'in yakınmalarını açıklayacak organik bir neden belirlenemedi. Görkem, arada karın ağrısı dışında baş ağrısından da yakınmaya başlamış, uykuya dalması zorlaşmış, gece de uyanmaya başlamıştı. Çocuklar psikososyal ve zihinsel gelişimleri sırasında karşılaştıkları zorluklara bulundukları gelişim dönemine uygun olarak farklı tepkiler vermektedirler. Çocuklar olumlu ya da böylesi olumsuz duygularını sözelleştirebilmeyi ancak ilkokula başladıkları dönemde, daha belirgin olarak ise 9-10 yaşlarından sonra kazanmaktadırlar. Başkalarının ne hissettiklerini ise daha da sonraki gelişim dönemlerinde öğrenmektedirler. Duyguların sözle ifade edilmediği dönemlerde yaşanan kaygı bedensel tepkilerle belirtilmektedir. Kreşe ya da okula başlamada zorlanan çocukların karın ağrıları olmakta, uyku, iştah ya da davranışları ile ilgili tepkiler görülmektedir. Burada "zorlanıyorum" ya da "alışamadım" olarak anlatılmak istenen "karnım ağrıyor", "başım ağrıyor" ya da "midem bulanıyor" gibi bedensel yakınmalarla anlatılmaya çalışılır. Sıklıkla bir çocuk doktoruna başvurularak bedensel hastalığa ilişkin kanıtlar aranmakta, çoğu zaman da uzun süreli ayrıntılı incelemelere gerek duyulmaktadır. Çünkü bu dönemde çocuğun beden ısısı yükselebilmekte, halsizlik, bitkinlik ve iştahsızlık olabilmekte ve gerçekten acı çekmektedir. Ruhsal etkenler, bedensel bir belirti ya da bozukluğun gelişimi, alevlenmesi ya da sürmesine anlamlı ölçüde katkıda bulunuyorsa o bozukluğa "psikosomatik" denmektedir. Bu grup içinde üç hastalık tablosu bulunmaktadır. Bedende, ülser gibi yapısal bir bozukluğa ya da migren gibi bir işlev bozukluğuna yol açan ruhsal nedenlerin varlığında psikofizyolojik bozukluklardan söz edilmektedir. Burada organik bir bozukluğu ilişkin açık kanıtlar vardır. Bu bedensel hastalıkların oluşmasında, alevlenmesinde ya da iyileşmesinde psikososyal etkenler önemli bir yer tutarlar. İkinci grup ise somatoform bozukluklar olarak isimlendirilen ve ortaya çıkan bedensel yakınmayı açıklayacak organik bir nedenin tanımlanamadığı, bedensel belirtinin istemsiz olarak sürdürüldüğü hastalıklardır. Bunlar hastalık hastalığı, konversiyon bozukluğu, beden şekil bozukluğu ve somatik ağrı bozukluklardır. Yaşanan ruhsal nedenlere bağlı bedensel belirtiler çocuk, ergen ya da anne baba tarafından bilinçli olarak oluşturulmaktadır. Öğrencilik anılarına sıklıkla aktarılan dersten kaçmak amacıyla tebeşir tozu ile beden ısısına arttırma gibi yöntemler ise simulasyon başlığı altında değerlendirilebilir. Burada saptanan bir hedefe ulaşmak için istemli olarak hastalık, belirti ve bulguların oluşturulması söz konusudur. Ruhsal bir bozukluk olarak kabul edilmez. Bu açıklamaların ardından Sultan çocuğundaki belirtilerin kaynağını öğrenmiş ve bedensel bir yakınma olmaması nedeniyle rahatlamıştı. Artık Görkem ile okula başlama konusundaki zorlukların konuşulması gerekiyordu. Çocuğu okula başlayacak her anne baba gibi Sultan'ın da kaygıları olmuş, zihinsel gelişime uygun olarak daha farklı ve yoğunlukta hissediyordu. "Okuma yazmayı öğrenebilecek miydi? Arkadaşları ve öğretmeni kendisi ile alay mı edecek yoksa cezalandırılacak mıydı? Sorunun bunlardan kaynaklandığını öğrenince Görkem'i rahatlatmak Sultan için hiç zor olmadı. Bu desteğe ek olarak Görkem'in kaygısını azaltmaya yönelik kısa süreli düşük dozda bir antihistaminik şurup da başlayarak bu iyileşme sürecini hızlandırmaya çalıştık. Kaynaklar 1-Şenol S: Somatoform bozukluklar. İlaç ve Tedavisi Dergisi 1998 11 (8): 484-487
.......