Tıp Eğitimi Etiği Bildirgesi

GİRİŞ

Tıp eğitiminde eğitim-öğretim etiği, her türlü eğitim ortamında, eğitim etkinliklerinin yürütülme süreçlerinde ortaya çıkan değer sorunlarının saptanması ve bu sorunların çözümüne yönelik önerileri kapsamaktadır.

Eğiticilerin, öğretim sürecindeki etik sorumluluklarının yanı sıra öğrenenlere, kendi mesleki alanlarına ve topluma karşı etik sorumlulukları vardır. Mezuniyet öncesi eğitim başta olmak üzere tıp eğitiminin her aşamasında toplumun gereksinimlerine uygun hekim yetiştirmek, yaşam boyu öğrenme becerisi kazandırmak amacıyla; tıp eğitimini bilimsel özgürlük, eğitimde fırsat eşitliği, bilim etiği, meslek etiği ilkeleri gibi belirleyicileri göz önünde bulundurarak bütüncül bir yaklaşımla planlamak temel önem taşımaktadır.

Mezuniyet öncesi tıp eğitiminde, mezuniyet sonrası uzmanlık eğitiminde ve yaşam boyu eğitim-öğretim etkinliklerinde görev alan hekimlerin, mesleki değerlere bağlılığı eğitimin yüksek nitelikte olmasını sağlayan en önemli unsurlardan biridir. Bu düşünceden hareketle eğitim-öğretim etiği, mesleki değerleri ve etik ilkeleri temel almaktadır. Temel mesleki değerler ve etik ilkelerin eğiticiler, öğrenenler, toplum, başvuran/hasta ve hasta yakınları tarafından öğrenilebilir ve yaşama aktarılabilir olduğu kabul edilmektedir. Bu bağlamda, tıp eğitiminde görev alan eğiticilerin eğitim-öğretim etiği çerçevesinde temel mesleki değerleri benimsemeleri ve sorumluluklarını yerine getirirken etik ilkeler doğrultusunda davranmaları beklenir.

Hekimlik mesleğinin usta-çırak ilişkisine dayanan sanatsal yönünün de olduğu göz önüne alınarak eğiticilere, nitelikli bir rol modeli oluşturmaları amacıyla mesleki değerlere önem vererek öğrenenler ile temas kurmaları ve eğitim-öğretim etkinliklerinde özenli bir dil kullanmaları önerilmektedir. Ayrıca, eğiticilerden eğitim programının sonuçlarının ve etkinliğinin değerlendirilmesi aşamaları ile ilgili çalışmalar yürütmeleri ve etik duyarlılıkla eğitim-öğretim etkinliklerinin devamlılığını sağlamaları beklenmektedir.

Türk Tabipleri Birliği (TTB), tıp eğitiminin ticarileştirilmesi sürecini ve tıp endüstrisiyle kurulan ilişkinin tıp eğitiminin her aşamasında yarattığı sonuçlar ve sorunları dikkatle izler, çözüm önerileri geliştirme konusunda çaba gösterir.

ÖNERİLER

TTB ve hekimler eğitimin hak olduğunu ifade ederek bilimsel özgürlük ve mesleki bağımsızlığın tıp eğitiminin bütün aşamalarında hayata geçirilmesini savunurlar.

Eğiticilerin, öğretim sürecindeki etik sorumluluklarının yanı sıra eğitim alanlara, kendi mesleki alanlarına ve topluma karşı etik sorumlulukları vardır.

Bu doğrultuda eğiticiler;

1. Mesleki yetkinliklerini eğitici yeterliklerini de içerecek şekilde sürekli mesleki gelişim ile sürdürmeli ve geliştirmelidir.
2. Eğitim programlarının öğrenim hedeflerini ve amaçlarını,  toplumun sağlık gereksinimlerini temel alarak planlamalı ve uygulamalıdır.
3. Topluma karşı yükümlülüklerinin farkında olarak öğretim ile ilgili tüm hazırlık, yürütme, değerlendirme ve yönetim süreçlerini şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkeleri çerçevesinde yürütmelidir.
4. Sağlığın toplumsal belirleyenlerini temel alan bir eğitim anlayışına sahip olmalıdır.
5. Hekimlik mesleğinin ekip hizmeti olduğunun bilinciyle rekabeti değil meslektaşlar arası dayanışmayı vurgulayan eğitim programları oluşturmalıdır.
6. Tıp eğitimi hekimliğin öncelikle insan haklarını korumak ve bunları savunmak olduğunun bilinciyle yürütülmelidir.
7. Öğrenenlerin kendilerini ifade edebilecekleri olumlu ve güvenli öğrenme ortamları sağlamalıdır.
8. Eğitimde fırsat eşitliğini gözetmeli, eğitime erişim ve eğitimi sürdürmede dezavantajlı durumda bulunan öğrenenleri desteklemelidir.
9. Dersi yürütme sorumluluğunu üstlenmeli, zorunlu durumlar dışında üstlendiği dersi bir başkasına devretmemelidir.
10. Eğitimin sürdürülmesinin meslekler arası bir ekip çalışması olduğunun farkında olmalı, tüm sağlık ekibinin bu süreçteki katkısına ve çalışma alanlarına saygı göstermelidir.
11. Sağlığı etkileyen etmenlerin çeşitliliğini göz önüne alarak disiplinler arası eğitim programları oluşturmalıdır.
12. Öğrenme sürecinde öğrenenlerin gelişimini desteklemeli ve geleceğe yönelik mesleki gelişim olanaklarının farkına varmaları için nesnel, bilimsel ve doğru rehberlik yapmalıdır.
13. Öğrenenlerin öğrenme gereksinimlerinin farkında olmalı, bu gereksinimlerinin karşılanmasını desteklemeli; öğrenenlerin onur ve mahremiyetini korumalı, haklarına saygı göstermelidir.
14. Eğitimin ölçme ve değerlendirme aşamasında eğitilenin nesnel değerlendirilmesini sağlayan yöntemler uygulamalıdır.
15. Ölçme ve değerlendirme sürecinde mesleki değerleri ve etik ilkeleri göz önünde bulundurmalıdır.
16. Kendi sorumluluklarında yürütülen uygulamalı eğitimlerde öğrenenin yeterlik ve sınırlarını gözetmeli, öğrenenler, başvuranlar, hastalar, aileler ve toplumun güvenliği için gerekli önlemleri almalıdır.
17. Mesleki eğitim uygulamalarında gelişen eğitim teknolojisini akılcı kullanmalıdır.
18. Tıbbi endüstri ile kurulan ilişkilerde tıp eğitiminin ticarileşmesine izin veren yaklaşımlardan uzak durmalı; bu süreçlerde bilimsel özgürlüğün, mesleki bağımsızlığın, tıp eğitimi, tıp etiği ve araştırma etiği ilkelerinin korunması ve güvence altına alınması için çaba göstermelidir.
19. Mezuniyet sonrası dönemde sürekli tıp eğitimi/sürekli mesleki gelişimi desteklemelidir.
20. Eğitim ortamında da taciz, istismar, yıldırma ve şiddetin kabul edilemez olduğundan hareketle, bu tür durumların hiçbir zaman bileşeni olmamalı, yaşanmaması için gerekli önlemleri almalı, böylesi olayları görmezden gelmemelidir.