GSS'de iptal kararı

Anayasa Mahkemesi,Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 9 bin gün prim ödeme ve 58-60 yaşında emeklilikgibi birçok maddesini, memurlar yönünden iptal etti

ANKARA -Anayasa Mahkemesi, 1 Ocak 2007'de yürürlüğe girecek 'Sosyal Sigortalar ve GenelSağlık Sigortası Kanunu'nun bazı hükümlerini iptal ederek 'tek çatı'yıçökertti, ancak iptal kararlarını yalnızca memurlarla sınırlı tuttu. Mahkeme,'mezarda emeklilik' olarak tartışılan düzenlemeye ilkesel olarak karşı çıkmadıve emeklilik yaşını kadınlarda 58, erkeklerde 60'a çıkaran ve 9 bin gün primödeme şartı getirirken emeklilik yaşını kademeli olarak artıran madde ileemekli maaşlarının düşmesine yol açacak maddeyi sadece memurlar yönünden iptaletti. Mahkeme böylece diğer sigortalılar yönünden geç emeklilik ile aylıkbağlanma oranlarının düşmesine onay verdi.

Sezerve CHP istedi

Milyonlarca çalışan, emekliile ailelerini ilgilendiren, tüm çalışan ve işveren örgütlerinin tartıştığı5510 sayılı "Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 23maddesinin iptali istemli davaları Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer ile CHPayrı ayrı açmıştı. Mahkeme, her iki davayı da birleştirerek görüşmeye kararvermiş, önceki hafta da Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Murat Başesgioğlu'nunyasayla ilgili açıklamalarını dinlemişti.

Tekçatı bitti, ama

Anayasa Mahkemesi işçi vememur sendikaları ile emekli örgütlerinin tepki gösterdiği yasayla ilgili salıgününden beri sürdürdüğü görüşmelerini dün borsanın kapandığı saatlerdetamamladı. Mahkemenin aldığı karar Anayasa Mahkemesi Başkanvekili Haşim Kılıçtarafından açıklandı.

Geç emekliliğe ilkeselonay: Buna göre, mahkeme kanunun çok tartışılan ve emeklilik yaşını kademeliolarak yükselten düzenlemeye ilke olarak karşı çıkmadı.

İptal yalnızca memurlaryönünden: Anayasa Mahkemesi, emekliliğe hak kazanabilmek için yasanınkadınlarda 58, erkeklerde 60 yaşını doldurmuş olma ve en az 9000 gün prim ödemeşartı getiren 28. maddesinin 2. fıkrasını yalnızca memurlar yönünden iptaletti. Diğer sigortalılar yönünden ise iptal kararı vermedi.

Sadece memurlar yönündeniptal edilen fıkra şöyleydi:

"İlk defa bu kanunagöre sigortalı sayılanlara;

a) Kadın ise 58, erkek ise 60 yaşınıdoldurmuş olmaları ve en az 9000 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarıprimi bildirilmiş olması şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır."

Mezarda emeklilik: Fıkranındevam bentlerinde ise emeklilik için gereken yaş şartı, 1 Ocak 2036-31 Aralık2037 arasında kadın için 59, erkek için 61, 1 Ocak 2038-31 Aralık 2039 arasındakadın için 60, erkek için 62, 1 Ocak 2040 ila 31 Aralık 2041 arasında kadıniçin 61, erkek için 63, 1 Ocak 2042-31 Aralık 2043 arasında kadın için 62, erkekiçin 64, 1 Ocak 2044-31 Aralık 2045 arasında kadın için 63, erkek için 65, 1Ocak 2046-31 Aralık 2047 arasında kadın için 64, erkek için 65, 1 Ocak 2048tarihinden itibaren ise kadın ve erkek için 65 olarak düzenleniyor.

Nedeni bu: Kılıç, bunun nedenini "28.madde 2. fıkrası kamu görevlileri yönünden iptal edilirken, sigortalılaryönünden reddedilmiştir. Bunun nedeni tamamen şudur; kurulumuzdaki çoğunluk,kamu görevlilerinin emeklilik sürecinin ve işlemlerinin ayrı bir yasa konusuolduğunu ve bunun sigortalılardan ayrı bir şekilde düzenlenmesi gereğini ifadeettiler. Ama 4/a (SSK işçileri) ve 4/b kapsamında olan sigortalılar yönündenise anayasal değerlendirmeler yapılmış ve ilgili yerlerin kimi bölümü iptaledilmiş, kimi bölümü ise reddedilmiştir". Mahkeme bu açıklamasıylamemurlarla ilgili ya yeni yasa çıkarılması ya da mevcut yasalarda bu yöndedeğişiklik yapılması gereğinin altını çizdi.

Maaş düşürmeye iptal dememura: İptaledilen en önemli düzenlemeler arasında aylık bağlama oranlarının düşürülmesineyol açan düzenleme de yeraldı. Ancak mahkeme, 'Yaşlılık aylığının bağlanması'başlıklı 29. maddenin, "Yaşlılık aylığına hak kazanan sigortalılarınaylığı, belirlenecek ortalama aylık kazancı ile aylık bağlama oranının çarpımısonucunda bulunan tutardır" şeklindeki 1. fıkrası ile ortalama aylıkkazancın hesaplanmasına ilişkin 2. ve aylık bağlama oranının hesaplanmasınailişkin 3. fıkraları da yalnızca kamu görevlileri yönünden iptalle yetindi.Anayasa Mahkemesi, bu hükümlerin diğer sigortalılar yönünden iptal ise isteminireddetti.

Emekliyken çalışandanprim (Destek primi): Mahkeme,kanunun, 30/4. fıkrasındaki, yaşlılık aylığı almakta iken sigortalı olarakyeniden çalışmaya başlayanlardan "sosyal güvenlik destek primialınacağına" ilişkin hükmü, 4/b kapsamına girenler yönünden (serbestçalışanlar) oy birliğiyle iptal ederken, kalan bölümü ise oy çokluğuylareddetti. Buna göre emekliler yüksek oranda destek primi ödemekten kurtuldu.

Tekçatı çöktü

Anayasa Mahkemesi diğerbirçok düzenlemeyi de yine devlet memurları yönünden iptal etti ve yasayla asılkurulmak istenen sosyal güvenlik kurumlarına tek çatı hedefini de sekteyeuğrattı.

Yürürlükdurdu

Anayasa MahkemesiBaşkanvekili, Haşim Kılıç iptal edilen hükümlerle ilgili olarak ayrıcayürütmeyi durdurma kararı da verdiklerini de açıkladı, Kılıç, bunun gerekçesinide şöyle açıkladı:

"Yasa 1 Ocak 2007'denitiraben uygulanacak. Biz gerekçemizin yasanın yürürlüğe gireceği 1 Ocak 2007sonrasına kalma ihtimali nedeniyle de iptal edilen maddeler yönünden 1 Ocak'tangeçerli olmak üzere yürütmeyi durdurma kararı verdik, durdurma bu tarihtengeçerli olacak"

Şimdine olacak?

İptaller dışındayürürlükte: AnayasaMahkemesi'nin iptal kararı gerekçeli karar yayımlandığında, ancak yürütmeyidurdurma kararları 1 Ocak 2007'den itibaren uygulanacak. Ancak mahkemenin iptalistemlerini reddettiği ve durdurmadığı kanun maddeleri tüm çalışanlar yönünden1 Ocak'tan itibaren uygulanacak.

Mezarda emekliliğedevam: 'Mezardaemeklilik' olarak tartışılan ve emeklilik yaşını kademeli artıran düzenlemebaşta, sadece memurlar yönünden iptal edildiği için kamu görevlileri dışındakalan işçiler, 1 Ocak'tan itibaren yeni yasanın hemen her maddesindenetkilenecek, emeklilik yaşı ve maaşları buna göre belirlenecek.

Endoğrusu erteleme

İptal edilen maddelerindüzenlediği konuların ne olacağının yanıtı da belli. Anayasa Mahkemesi'nin önceyürütmeyi durdurma, ancak asıl olarak iptal kararının gerekçeleri ResmiGazete'de yayımlandıktan sonra yasal boşluk oluşmaması için hükümetin hızla yenibir yasa çıkarması ve bunda da iptal gerekçelerini gözetmesi gerekecek. Aksihalde, iptalle çelişen yeni düzenlemeler Cumhurbaşkanı Sezer tarafından vetoedilebileceği gibi, vetoya rağmen ısrar edildiğinde de yeniden AnayasaMahkemesi'ne dava açılabilecek.

Ancak, tek çatının çökmesive birçok işlemin yasal dayanaktan yoksun hale gelmesi nedeniyle, yeniayrıntılı düzenlemelerin uzun zaman alacağı dikkate alındığında en etkili çözümiptallerle delik deşik olan yasanın yürürlüğünü ertelemek. Bunun için de tekmaddelik bir yasa yeterli olacak.

Şimdilikkurtaran yalnızca memurlar oldu

Anayasa Mahkemesi'ninağırlıkla memurlar yönünden iptal ettiği diğer düzenlemeler de şöyle:

• 3. maddenin 'güncelleme katsayısı' başlıklı 29. bendi,
• Sürekli iş göremezlik gelirinin bağlanmasına ilişkin 19. maddenin 'iş göremezlik nedeniyle işlerine son verilen memurlardan, sürekli iş göremezlik geliri farklarının kurumlarına ödenmesine' ilişkin 5. fıkrası,
• Malullük aylığının hesaplanmasına ilişkin 27/1. fıkrasının, malullük aylığının, "29. madde (yaşlılık aylığının hesaplanması) hükümlerine göre hesaplanacağına ilişkin ibaresi ve bu ibare dışında kalan bölümü - yine sadece kamu görevlileri yönünden)
• Yaşlılık toptan ödemesi ve ihyayı düzenleyen 31/1 fıkrası,
• Emniyet, MİT, TRT, zirai mücadele ve karantina, Devlet Tiyatrosu ve Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası çalışanlarına, fiili hizmet süresi zammı eklenmesine ilişkin 40. maddenin 8, 12, 13 ve 14. sıraları,
• 46. maddenin, kamu görevlilerinin kısa ve uzun vadeli sigorta kollarının uygulaması bakımından prime esas kazançlarının tespitinde üst sınırın aranmayacağına ilişkin 4 ve 5. fıkrası,
• TÜFE zammı: 55. maddesinin, "Bu kanuna göre bağlanan gelir ve aylıklar, her yılın ocak ve temmuz ödeme tarihlerinden geçerli olmak üzere, bir önceki altı aylık döneme göre Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan en son temel yıllı tüketici fiyatları genel endeksindeki değişim oranı kadar artırılarak belirlenir" hükmünü içeren 2. fıkrası (yalnızca memurlar yönünden),
• SSK'lılara tek iptal: Diğer sigortalılar yönünden ise 55.maddenin "Bu kanuna göre bağlanan gelir aylıkları..." ibaresi,
• Katkı payı: Emekli maaşları için 6'şar aylık artış, ayakta tedavide hekim ve diş hekimi muayenesi için 2 YTL katkı payı alınmasına ilişkin düzenleme (memurlar yönünden) 63/1. fıkra(d) bendindeki, ağız diş tedavisinin, 18 yaşını doldurmamış veya 45 yaşından gün almış kişilerin diş protezlerinin belirlenen tutarının yüzde 50'sinin kurumca finansmanının sağlanacağına ilişkin hükmü, (kamu görevlileri yönünden). Ayakta tedavide hekim ve diş hekimi muayenesi için 2 YTL alınmasına ilişkin 68/2. fıkrası (yalnızca memurlar yönünden)
• 80. maddenin, 1. ve 2. fıkraları (prime esas kazançlarının hesabında, hak edilen ücretler ile prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan o ay için yapılan ödemelerin brüt toplamı esas alıyor. Ayrıca, ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı, emekli ikramiyesi, yemek, çocuk ve aile zamları gibi yardımların ücretin yüzde 30'unu geçmeyen kısmının, prime esas kazanca tabi tutulamayacağını düzenliyor)- yalnızca memurlar yönünden,
• 81/1.fıkrasının, kısa vadeli sigorta kolları prim oranının, mesleğin gösterdiği tehlikeye göre yüzde 1 ila yüzde 6.5 oranları arasında olmak üzere kurumca belirleneceğine ilişkin (c) bendi (kamu görevlileri yönünden)
• Yaşlılık aylığı almakta iken bu kanuna tabi çalışanlara uygulanacak sosyal güvenlik destek primini belirleyen (e) bendi, serbest çalışanlar yönünden,
• Bağ-Kur Kanunu: Kanunun, yürürlükten kaldırılan hükümleri düzenleyen 106/2. fıkrasındaki "...diğer maddeleri..." sözcükleri, Esnaf ve Sanatkârlar Yasası yönünden,
• Geçici 1. maddesinin, bağlanmış aylık ve gelirlerin artırılmasına ilişkin 5. fıkrası (memurlar ve diğer kamu görevlileri yönünden),
• Geçici 2. maddenin, sigortalının veya iştirakçinin bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar geçen sürelerdeki prim ödeme gün sayılarına veya fiili hizmet süresine ait aylıklarının belirlenmesi ve aylıkların artırılmasına ilişkin bentleri (memurlar yönünden)
• Emekli ikramiyeleri: Geçici 4. maddenin, kamu görevlilerinin emeklilik ikramiyelerinin 5434 sayılı Kanun hükümlerince hesaplanarak, bu kanunun yürürlük tarihinden itibaren bir yıl süreyle personel kanunlarına göre kurumca, bir yıllık sürenin dolmasından itibaren emekli ikramiyelerinin kamu görevlisinin son defa çalıştığı kurumunca, çalıştığı son kurumun özelleştirilmesi halinde ise Hazinece ödenmesine ilişkin 2. fıkrası.

Radikal - 16 Aralık 2006