İnsanlık Felaketine Ortak Olacak mıyız?

Bütün medyalar kötülük imparatorluğu ve yandaşlarının gür ama inandırıcı olmayan mesajlarıyla dolu olsa da, gerçeği ve insanı dert edinenler yazdıkları raporlarla seslerini usulca duyurmaya devam ediyor. Çoğu bağımsız insan hakları kuruluşlarının hazırladığı bu raporlarda, 12 yıldır ambargo ve Saddam zulmünün birlikte yarattığı cehennemde insani güçlerinin sonuna gelmiş 24 milyon Iraklı için yeni bir savaşın nasıl bir felakete neden olacağı  anlatılmaya  çalışılıyor. Yakın zamanda merkezi New York’da olan ve 1991’den beri Irak’taki insan hakları sorunları izleyen “Ekonomik ve Sosyal Haklar Merkezi” isimli kuruluş, “ The Human Costs of War In Iraq” isimli bir rapor yayınlayarak yaklaşan felaketi bütün boyutlarıyla anlatmaya ve kötülük imparatorluğunu hiç olmazsa Afganistan’da yaptığı yanlışları tekrarlamaması için uyarmaya çalıştı.  Halk sağlığı, beslenme, su ve diğer altyapı hizmetleri konusunda uzman 6 kişinin 19-31 Ocak 2003 tarihlerinde sağlık çalışanları, Birleşmiş Milletler ve Irak yetkililer , yerel ve uluslar arası sivil toplum kuruluşları temsilcileri ile konuşarak hazırladıkları rapor, özellikle sağlık hizmetleri bakımından Irak’ın ne kadar güçsüz hale geldiğine dikkat çekiyor.  Irak’ta birinci basamak sağlık hizmeti veren merkez sayısı 1990 öncesi 1800 iken şimdi 929’a düşmüş ve hastaneler toplam 27 000 yatak kapasitesi ile bir savaşı karşılamaya hazırlanıyor. Rapora göre, Irakta’ki hastaneler çok kalabalık, bütün yatakları dolu ve başta ilaçlar ve yoğun bakım malzemeleri  olmak üzere temel ihtiyaçlar bakımından kıtlık içindeler. Travma gören hastaların bakımı için altyapı çok yetersiz; örneğin büyük kentler dışındaki hastanelerde kan ürünü yok ve savaş sırasında bir çok yaralının  bu nedenle öleceği tahmin ediliyor. Bir çok hastanede acil bakım hizmetleri altyapısı yok, yeniden canlandırma için gerekli malzeme ise,yok denecek kadar az. Iraklı hekimler “entelektüel ambargo” nedeniyle tam bir izolasyon içindeler ve aylık maaşları 10-20 dolar civarına düştüğünden mesleklerini bırakıp uluslar arası kuruluşlarda “besin dağıtım görevlisi” gibi daha iyi gelir getiren işleri tercih ediyorlar. Bağdat’taki Saddam Çocuk Hastanesi asistanlarından birisi “ Bu hastane mükemmel imkanlara sahip modern bir eğitim merkeziydi. Burada çalışmak ve öğrenmek için bir çok fırsata sahiptik. Şimdi ise hiçbir literatüre ulaşamıyoruz ve yeni tedavi tekniklerini öğrenemiyoruz. Burada tam olarak izole haldeyim” diyerek sağlık insan gücünün durumunu özetliyor.   Son 10 yılı savaşın su ve elektrik sistemini  harap etmesi nedeniyle , çocuk felci, difteri, kızamık ve tifo salgınlarıyla geçiren Irak’lı çocukları şimdi daha büyük bir felaket bekliyor, çünkü   yeni bir savaşın 5 yaş altındaki çocukların % 30’unun ( en az 400.000 çocuk) beslenme yetersizliğinden ölmesine neden olacağı tahmin ediliyor. Birleşmiş Milletler raporlarına göre yeni bir krizle birlikte kızamık salgını riski çok yükselecek ve 900.000 çocukla, 700.000 kadının acil desteğe ihtiyacı var.

Rapor, son yıllarda sağlık hizmetleri ve beslenmedeki düzelmeye karşın Irak halkının yaşam kalitesinin  ambargo öncesine göre kıyaslanamayacak kadar kötü olduğunu, aslında Irak halkının    uzun süreli bir mülteci kampı koşullarında yaşadığını vurguluyor. Bu nedenle örneğin bir çok kentteki besin dağıtım merkezi, insanlar için can kurtaran işlevi  görüyor. Savaş sırasında bu merkezlere insanların ulaşamamasının kısa sürede açlığa neden olacağı tahmin ediliyor. Sonuç olarak, Irak nüfusunun hemen tamamen uluslar arası yardıma bağımlı, sınırlı miktarda ve düşük kalitedeki besinlerin merkezi olarak dağıtıldığı, su ve temizlik sistemi büyük ölçüde harap durumda, sağlık sisteminin birinci basamak hizmetleri sunacak kapasitede ve bulaşıcı hastalıklar dışındaki hastalıklar için kaynakların çok kısıtlı olduğu, nakit sıkıntısı içinde bir ekonomi ve dış dünya ile iletişim imkanlarının çok sınırlı olduğu bir yaşama mahkum edildiği görülüyor. Rapor,çok ağır bir çöküntü yaşayan, mecalsiz ve ümitsiz olan Irak halkının bırakın yeni bir savaşı daha küçük krizleri bile kaldıracak halinin olmadığı sonucuna vararak Irak’a yapılacak bir askeri müdahalenin insanlık felaketine neden olacağı konusunda başta Amerikan yönetimi olmak üzere herkesi uyarıyor.

Dileriz tam metni  www.cesr.org/iraq adresinde olan bu raporu ülkemizi insanlık felaketinin ortağı haline getirmek için yeniden yola koyulanlar okur ve kapaktaki endişeli kız çocuğunun gözlerine bakarak yaptıklarının anlamını bir kez daha düşünür.

Dr.Şükrü Hatun

Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı

Tablo: Güney ve merkez Irak’ta 5 yaş altı çocukların beslenme durumu

Tablo: Irak’ta bebek ve çocuk ölüm hızları, 1960-1998
(ülkeler içindeki yer değişimi)

GERİ