Eski Sayılar | Künye | Ana Sayfa

.

15 Ağustos 2002  Sayı: 90

İlaç dünyasından...İlaç dünyasından...

  ”Son beş yılda yeni ilaç keşfi için araştırmaya harcanan 17 milyar dolar eğer tüm dünyada ortak bir karar alınamazsa “kayıp” olacak”.

DSÖ “antibiyotikler 20. yüzyılın en önemli keşiflerindendir.

Antibiyotiklerle tüberküloz, menenjit, kızıl ve pnömoni gibi öldürücüler tedavi edilebildiler. Ancak bu mucizeleri koruyamazsak pek çok tıbbi ve cerrahi girişimin işe yaramaz hale gelebileceği bir postantibiyotik döneme girebiliriz.” diyor. DSÖ bu gerekçeyle “ilaçların daha akılcı kullanılacağı, böylece direncin en aza indirilebileceği bu arada etkin tedavinin kullanılabileceği bir stratejinin benimsendiği bir kampanya başlatma kararını geçtiğimiz sonbaharda almıştır.” Bu strateji, tıbbi tedavinin tarafları olan hastadan hekime, hastane yönetiminden sağlık bakanlarına dek pek çok kişiyi ilgilendiriyor.

Daha iyi bilgilendirilmiş hastalar antibiyotik yazımı için hekimleri zorlamaz, daha iyi bilgilenmiş doktorlar otomatik olarak en yeni ya da en çok bilineni yazmak yerine yalnızca hastaya iyi geleceğine inandıkları ilaçları yazarlar, (bizim ülkemiz için eczanelerde reçetesiz ilaç verilmesini daha öncelikli sıraya yazabiliriz). Hastane yönetimleri kullanılan ilaçların etkinliğini araştırabilir, sağlık bakanları ise temel ilaç listeleri önerebilirler.

Ylaç direncini artıran konulardan birisi de gıda üretiminde antibiyotik kullanımıdır. Halen tüm antibiyotik üretiminin %50’si gıda alanınadır, hayvanlaradır. Antibiyotikler yalnızca hasta hayvanları tedavi etmede değil, ama aynı zamanda tavuk, balık, yetiştirme çiftliklerinde de büyüme için kullanılmaktadır. İlaca dirençli mikroplar hayvanlardan insanlara geçebilmektedir. Bunu önlemek için, DSÖ bir dizi eylem önermektedir ki, bunların arasında hayvanlarda hastalıkların önlenmesi için yazılan antibiyotiklerin reçeteli olması ve büyümeyi teşvik için antibiyotik kullanımının önlenmesi de vardır(*). İlaç direnci doğal biyolojik bir durumdur ancak öldürücüdür.

Günümüzde ilaç direnci hızla yayılmakta ve öncelikli bazı ilaçlar da etkisiz hale gelmektedir. Bugün, menenjit, cinsel yolla bulaşan hastalıklar (örneğin gonore) ve hastane enfeksiyonlarına karşı kullanılan ilaçların direnç kazandığına dair kuvvetli kanıtlar vardır. Örneğin; pek çok ülkede tüberküloz mikrobu, hastalık için kullanılan çok etkin iki ilaca direnç kazanmıştır. Başka yerlerde sıtma ilaçları nerdeyse kullanılamaz hale gelmiştir çünkü sıtma paraziti bunlara direnç kazanmıştır.

Her iki grupta da farklı iki gerekçe olmakla birlikte bu sorun hem zengin hem fakir ülkelerin sorunudur; sonuç nettir ve görünen tehlike aynıdır.

Hiçbir ülke bu durumu önemsememe ve önlem almama riskine sahip değildir. Bir ülkede yapılacakların diğer ülkelerde de olumlu etkiye neden olacağı unutulmamalıdır.

(*)TTB, bu önemli konuda Türkiye’deki durumu tıbbi açıdan değerlendiren bir rapor hazırlama isteğindedir. İlgilenenler www.ttb.org.tr adresine başvurabilirler.