Eski Sayılar | Künye | Ana Sayfa

.

15 Nisan 2002  Sayı: 89

Dünya, sigara endüstrisinin tehdidi altında

Çalışmalar sigara endüstrisinin "Tütün Kontrolü Çerçeve Yasası (FCTC)”nı yoketme çabalarını ortaya çıkardı.

2001 yılı son aylarında 3.’sü yapılan müzakerelerden sonra 4. INB (Hükümetlerarası Müzakere) Cenevre’de 17-23 Mart 2002 tarihinde yapıldı. Bu rapor Müzakereleri Ulusal Sigara-Sağlık Komitesi adına izleyen Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi Başkanı Dr. Füsun Sayek tarafından hazırlanmıştır.

İngiliz Tabip Birliği’nin yayını olan “Tobacco Control” dergisindeki bir yazıda; tütün endüstrisinin; FCTC ve diğer tütün kontrol girişimlerini engellemek üzere çokuluslu şirketleri olumsuz etkileyecek kampanyaları etkisiz hale getirmekte uzman olan Washington DC’deki bir halkla ilişkiler firmasıyla antlaşma imzaladığı açıklandı.

Endüstrinin iç yazışmalarına dayanarak yapılan çalışma; Philip Morris’in Mongoven, Biscoe ve Duchin (MBD) isimli firmayla, çerçeve antlaşmayı zayıflatmak üzere anlaştığını göstermektedir. Philip Morris ve R.J.Reynolds daha önce de iç ortamlarda temiz hava ve FDA’in tütün kontrol çalışmaları dahil pek çok tütün karşıtı çalışmaya karşı çıkmak üzere aynı firmayı kullanmıştı. Çalışma MBD firmasının; tütün kontrol, çevre ve tüketici hakları ve sosyal adalet için yapılan kampanyaları etkisizleştirmek için yürüttüğü çalışmaları da ayrıntılarıyla anlatmaktadır. Firmanın taktikleri arasında; halkın çıkarı için uğraşan örgütleri ve liderleri araştırmak, onların saygınlığını olumsuz etkileyecek söylentiler yaymak, etkisiz alternatifler geliştirmek ve bunları öne sürecek gruplar oluşturmak, sonra da aktivist hareketleri bölmek/ele geçirmek vardır.

Yazar; halkla ilişkiler ve becerili taktiklerin pek çok örgüt tarafından kullanıldığını ancak “buradaki” farkın; moral ve bilince aykırı bilimsel olmayan yöntemlerin kullanılması olduğunu, MBD’nin 1997’de P.Morris’e eğer FCTC’nin kabul edilmesini geciktiremez ya da engelleyemezlerse; bu çerçeve taslağın mümkün olduğunca zayıf çıkması için koordine merkezi bir strateji benimsemelerini önerdiğini de ifade etmiştir.

Yazar; 4. Hükümetlerarası Müzakere Kurulu (INB4) toplantısının böyle bir etkinliğe tanık olacağını belirtip ayrıca tütün kontrolünün başarısı; MBD ve benzeri kurul ve kuruluşların; tütün kontrolünde yerel ve küresel politikacıları etkilemesinin engellenmesiyle mümkün olur demektedir.

MBD 1997’den beri Philip Morris’e FCTC sürecinin etkisizleştirilmesi için yardım ettiği, 1998 yılında bugün DSÖ Başkanı olan (o tarihte değildi, ancak olacağı söyleniyordu) Dr.G.H. Brundtland’ı araştırıp onu eleştiren bir politika yürüttüğü bilinmektedir. MBD ayrıca, P. Morris’e FCTC’yi nasıl geciktirecekleri konusunda yardımcı olduğu ve “Bireysel seçim”i önererek Antlaşmanın etkisinin azaltılmasını ve ülkeler üzerinde faaliyet yürütülmesini önermektedir.

EK: 2 Tütün Kontrol Çerçeve Yasası (FCTC)

Çerçeve Yasa Ortaklığı (FCA)’nın FCTC Konusundaki Görüşü

Güçlü bir FCTC iyi bir kaynak, izleme, raporlama, araştırma ve koordinasyon gerektiriyor.

1-Reklam: FTCT direkt, indirekt tüm tütün reklamı, promosyonu ve sponsorluğunu yasaklamalı. Buna anayasal engel olduğu durumlar olduğunda bile en güçlü şekilde yine de yapılmaya çalışılmalı.

2-Kaçakçılık: Uluslararası alanda her 3 sigaradan 1’i karaborsaya girmektedir ve dağıtım sistemine etkin güvenlik önlemleri getirerek bu engellenmelidir. Gümrük yetkilileri, kaçak sigarayı izleyebilmelidir. Dünyada 10.000 toptan sigara satıcısı vardır ve bunlar bir lisans sistemi içine sokulabilir, bu mümkündür, bunu yapmak için her sigara paketi için sadece 0.02 dolar gereklidir.

3-Sigara Paketleri: Net, anlaşılır bir paketleme yapılmalıdır. FTCT’nin G1 bölümünde 7’ye yakın öneri var:

- Dönüşümlü sağlık uyarıları (genel bir uyarı yeterli değil). Bu bir paketin en az %50’sini kapsamalıdır.

- Bazı uyarılarda çarpıcı resim olmalı.

- İçerik ve duman emisyonu ile ilgili bilgiler olmalı. Tar, nikotin vb. yazılmak zorunda değil.

- “Yalnızca satış için” ibaresi konmalı. Bu karaborsaya girişi engeller.

- “18 yaşından küçüklere satılamaz” ibaresi olmalı. FCA buna itiraz ediyor (bu cümle çocuklara sigaranın erişkinler için olduğunu çağrıştırdığı dolayısıyla çocuklara daha çekici gelebileceği için).

- Sigarayı izlemek için güvenlik işareti (bu kaçakçılığı önlemede önemli).

- Zorunlu mesajların yazıldığı yerler dışında paketin dümdüz olması gerekir.

FCTC, paket boyutu, resimler vb. için minimum standartlar geliştirmelidir. Ulusal yetkililer; kültürel olarak uygun mesajlar, uyarılar, tüketici bilgilerini yerel dilde hazırlamalıdır.

4-Sağlık ticaretten önce gelmeli: Girişteki rehber ilkeleri, insan yaşamına ticaretten önce yer verilen bir anlayışla yeniden yazılmalıdır.

FCTC tütün konusundaki temel anlaşmadır ve Dünya Ticaret Örgütü antlaşmaları ile engellenemez. FCTC’nin dili insan yaşamını önceleyen bir dil olmalıdır. Ayrıca taraflar FCTC’den daha da ileri önlemler alabilmeli.

5-Yanlış yönlendiren iddialar ve tanımlar engellenmelidir:

“Hafif”, “light”, “düşük nikotinli” gibi tanım ve semboller önlenmelidir. Bunlar bilimsel değildir ve tüketiciyi yanıltır ve yetkililerin aklını karıştırır.

6-ISO Metodolojisi terk edilmeli: Sigara makinalarıyla tar ve nikotin ölçümleri sigaranın sağlığa etkisi konusunda fikir vermez. ISO, tütün endüstrisi tarafından desteklenmektedir ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)’nün halk sağlığı açısından standart tanımlaması önemli ve gereklidir. ISO yerine DSÖ standartları kullanılmalıdır.

7-Vergiler artırılmalıdır: Tütün vergisi tüketimi azaltır ve ayrıca gelir getirir. FCTC kanalıyla ortak bir vergi sistemi getirmek mümkün değildir ve zaten bu istenmemektedir. Ancak her ülke tütün vergisini artırmalı ve sigarayı kolay ulaşılabilir olmaktan çıkarmalıdır. Bu; gelir arttıkça sigara vergisini artırmak ve enflasyona orantılı artış yapmakla mümkündür. Vergilerin bir kısmı tütün kontrolü ve sigarayı bırakma yöntemlerine ayrılmalıdır.

8-Gümrüksüz sigara satışı engelenmelidir: bu seyahat edenlere; ekstra, vergiden muafiyet ödülüdür ve karaborsayı artırır.

9-Dumansız yaşam hakkı sağlanmalıdır: FCTC dumanaltı olmayı (toksik ve karsinojenlerle) engellemelidir. Burada masum öncelikli grup tanımı yapılmamalıdır, herkes korunma hakkına sahiptir.

10-Tütün desteklenmesi önlenmelidir: Tütünün hiçbir şekilde desteklenmemesi gerekir. Tütün üreten toplumların sosyal gereksinmeleri karşılanmak isteniyorsa başka alana kaymaları, altyapı geliştirilmesi ya da halk sağlığına yararlı etkinlikler desteklenmelidir.

17-23 Mart 2002 Cenevre

Tütün Kontrol Çerçeve Yasası Hükümetler Arası 4.  Müzakere Toplantı   Raporu

Dünya Sağlık Örgütü; 1997 yılında tütün kontrolü için bir çerçeve yasa çıkarma kararı almıştır. Bu çerçeve yasa bundan sonra Tütün Kontrolü Çerçeve Yasası (FCTC) olarak anılacaktır.

Bu çerçeve yasanın görüşmelerinin başlaması öncesi; hükümetdışı kuruluşların da görüşmelerde yer alması için çaba sarfedilmiş ve bu kuruluşların müzakereleri izlemesi kararı çıkmıştır.

2001 yılı son aylarında 3.’sü yapılan müzakerelerden sonra 4. INB (Hükümetlerarası Müzakere) Cenevre’de 17-23 Mart 2002 tarihinde yapıldı. Bu rapor Müzakereleri Ulusal Sigara-Sağlık Komitesi adına izleyen Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi Başkanı Dr. Füsun Sayek tarafından hazırlanmıştır. (Türk Tabipleri Birliği’nin www.ttb.org.tr sitesinden ulaşılabilir.)