"2000 yılı" problemini en ciddi boyutlarıyla yaşayacak sektörlerden birisi de sağlık. Sağlıkta durum "felaket"e dönüşme tehlikesini taşıyor.Uyum çalışmaları, zaman kısalığı ve olası sonuçlar açısından gerçekten çok önem taşıyor. Sağlık alanında buna "yaşamsal" denilebilir. Çünkü sağlık alanında gerek tanı gerek tedavi hizmetlerinde çok sayıda bilgisayara, bilgisayarlı sistem ve bu sorundan etkilenme olasılığı bulunan araç ve gereç kullanılıyor.

Bunların bazıları doğrudan insan ve hasta yaşamına etki etmeyecek araç ve gereçler. Yine de hizmette karmaşa yaşanmaması için bunların da bir an önce uyumlu hale getirilmesi gerekiyor. Ancak doğrudan hastalara etki edecek araç ve gereçler de var sağlık sektöründe. Örneğin asansörler, anestezi ve yoğun bakım cihazları, çalışması bilgisayar kontrolüyle otomatiğe bağlanmış her türlü tedavi ve izlem araçları.

Dr. Mustafa Sütlaţ

2000 yılına üç ay kaldı. Bir yüzyılı bitirip, yeni bir yüzyıla girmek kuşkusuz her insanın her zaman yaşayacağı bir olay değil. Bu nedenle herkeste büyük bir çoşku var. Diğer yandan teknolojinin yaşamımızı her gün daha da kolaylaştırması herkesin yararına bir durum. Ancak "teknoloji ve 2000" biraraya gelince herkesi bir kaygıdır alıyor. Çünkü teknolojinin yaşamımıza soktuğu bilgisayar ve bilgisayarla çalışan bazı araç gereçler 31 Aralık 1999'da saat 24:00'de duracak.

Üzerinde fazla düşünmeyen kişiler için başlangıçta çok önemli görünmeyen bu soruna, bu teknolojiyi kullanan ülkeler, kurumlar ve kuruluşlar milyarlarca dolar akıtıyor. Çünkü gerçekten yaşam tam bu anda önemli oranda sekteye uğrayacak.

Bizim gibi ülkelerde ise hem sorun gerektiği kadar dikkate alınmıyor, hem de bu teknolojinin kullanımı sistemli olmadığından, sorunun çözümü için yapılması gerekenler işin uzmanları tarafından bile gerektiği şekilde öngörülemiyor.

Bu sorunu en ciddi boyutlarıyla yaşayacak sektörlerden birisi de bizim alanımız, yani sağlık. Diğerleri ise bankacılık önde olmak üzere, ticaret, ulaşım, enerji ve savunma. Bankacılık sektörü para "herşey" demek olduğu için büyük oranda sorunu çözdü. Ulaşımda ise yine devletin de katkısıyla sorun 2000'e varılmadan çözülecek gibi görülüyor. Benzer biçimde enerji sektörü de kendisini yeni duruma uydurmuş görünüyor. Ancak sağlıkta durum "felaket"e dönüşme tehlikesini taşıyor.

Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarı Orhan Güvenen, bu konudaki çalışmaları aktarırken, zamanında gerekli tedbirler alınmadığı takdirde, sağlık sektörlerinde ciddi sorunlar doğabileceğine dikkat çekerek, 2000 yılı problemine uyum çalışmalarının "birinci öncelikli iş" ilan edilmesi gerektiğini, daha nisan ayında söylemiş ve kamu kurumlarında uyum çalışmalarını yapmayanların oranının yüzde 21.2 olduğunu belirtmişti.

Uyum çalışmaları, zaman kısalığı ve olası sonuçlar açısından gerçekten çok önem taşıyor. Hele bizim alanımızda buna "yaşamsal" denilebilir. Çünkü sağlık alanında gerek tanı gerek tedavi hizmetlerinde çok sayıda bilgisayara, bilgisayarlı sistem ve bu sorundan etkilenme olasılığı bulunan araç ve gereç kullanılıyor. Bunların bazıları doğrudan insan ve hasta yaşamına etki etmeyecek araç ve gereçler. Yine de hizmette karmaşa yaşanmaması için bunların da bir an önce uyumlu hale getirilmesi gerekiyor. Ancak doğrudan hastalara etki edecek araç ve gereçler de var bizim sektörümüzde. Örneğin asansörler, anestezi ve yoğun bakım cihazları, çalışması bilgisayar kontrolüyle otomatiğe bağlanmış her türlü tedavi ve izlem araçları.

Bu araç gereçlerle ilgili bir sorun da bu araçların durumdan etkilenip etkilenmeyeceğine ilişkin bilgilerin sağlık kurumlarında da, bu araçları sağlayan firmaların bir çoğunda da bulunmaması. Daha da kötüsü çok ve çeşitli tipte araç gereç bulunması; bu konularda deneyimli teknik elemanların sayılarının azlığı -bir çok yerde yokluğu- sorunun daha da büyümesine yolaçacak gibi görünüyor. Sağlık hizmetinin ülkenin her yanında verilmesi dolayısıyla, bu yerlerde durumdan etkilenecek araç gereçlerin bulunmasına karşın sorunu çözecek yeterli eleman olmaması da önemli bir faktör olarak karşımızda duruyor. Son olarak sorunu tamir ya da bakımla çözülemeyecek cihaz ve araçların yerlerine yenilerinin konulması zorunluluğu da zaten yetersiz olan genel sağlık bütçesinde yeni delikler açacak.

Tüm bunlarla ilgili sorun yaşandığında doğrudan hizmeti verenler sorumlu, hatta suçlu duruma düşecekler. Aslında hizmet açısından gerçek "mağdur" iken tersine "sorumlu ve suçlu" olmak ne yazık ki, bu hizmeti veren bizlerin her gün yaşadığı bir paradoks.

Bir çok hekim ve sağlıkçı bu durumdan etkilenecek sistemleri belki de bilmiyor. Dolayısıyla olası sonuçlarını öngöremiyor olabilir. Ancak özellikle yönetici konumundaki meslektaşlarımızın bu konuya diğerlerinden çok daha önem vermesi gerekiyor. Yalnız onların değil, hekimlerin mesleki uygulamaları ve toplum sağlığıyla ilgili görevler üstlenmiş meslek örgütleri ile hekim ve sağlıkçıların özlük ve ekonomik hakları için örgütlenmiş sendikalar, dahası değişik uzmanlık derneklerinin bu konudaki çalışmalar için uyarısı, izleyici ve denetleyici sorumlulukta herkesin payı olacaktır. Burada doğrudan bir yaptırımla karşılaşacak olan sağlıkçılar olacağı gibi, sonuçların yarattığı olumsuzlukların verilemeyecek vicdani hesapları, hem hekimleri hem de hekimlik mesleğini zedeleyecektir. Bu gerçeği bilen herkesin üzerine düşen görevi yapacağı düşüncesi ise en büyük dileğimiz.

2000 yılı problemi nedir?

Bilgisayarlardan ve yeni teknolojilerden faydalanan her kuruluş 2000 yılı problemi ile yüzyüze kalabilecektir. Bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanan sistemlerde tarihle ilgili bilgiler tutulurken, yılın 4 rakam yerine 2 rakamla (son iki rakam kullanılarak) gösterilmesi sebebiyle, 2000 yılında oluşabilecek hatalar 2000 yılı problemi olarak bilinmektedir. Programcılar genel olarak bilgisayarlarda hızlı işlem yapabilmek ve yer tasarrufu sağlayabilmek için yılı dört yerine iki haneli (1998 yerine 98) olarak kullanmışlardır. Bu şekildeki bir ifade ile 2000 yılı, 00 şeklinde yazılacağından, tarihle ilgili hesaplamalarda 2000 yılı 1900 olarak değerlendirilecektir.

Örneğin, 1997 yılında başlayıp 2002 yılında bitecek olan 5 yıllık bir bütçe planı ile ilgili hesaplama yapılırken iki rakamlı yıl ifadesi 02 alınacağından 02-97= -95 gibi yanlış sonuç verecektir. Ayrıca tarihle ilgili özel kodlamalarda ay, gün ve yıl belirtimlerinin 00 veya 99 gibi rakamlarla gösterilmesi de 2000 yılı gelmeden karşılaşılabilecek hatalara sebep olmaktadır. 2000 yılı aynı zamanda bir artık yıl olma özelliği de taşımaktadır.

En çok etkilenecek klinikler

* Radyodiyagnostik Radyoloji

* Nükleer Tıp

* Radyasyon Onkolojisi

* Nefroloji

* Biyokimya

* Kalp-Damar Cerrahisi

* Hematoloji

* Mikrobiyoloji

* Pataloji

* Üroloji

* Acil Servisler

* Kardiyoloji

* Genetik

* Farmakoloji

* Eczacılık Bilimleri

* Kan Bankası

* Kadın Hastalıkları ve Doğum

Çözüm

Problem çözümsüz değildir. Yapılacak iş, çözüm yollarını bilip, en uygun olanı seçerek, gerekli çalışmaları yapmaktır. Yaygın olarak kullanılan çözüm yollarını şu şekilde sıralamak mümkündür.

1. Düzeltmek: Mevcut programların hatasını giderip, test ederek mevcut sistemler üzerinde kullanmak.

2. Atmak: Düzeltme maliyeti, uygulamanın işe katkısından daha fazla ise atmak.

3. Sistemi değiştirmek: Uygulamayı daha yeni teknoloji kullanan platforma kaydırmak.

4. Uygulamayı değiştirmek: Eski uygulamayı atıp, yeni bir uygulama geliştirmek veya almak.

5. Yeniden yazmak: Yeni bir uygulama yazmak.

6. Dışarıdan çözüm almak: Başka bir firmadan hatalı sistem için tam bir çözüm istemek.