Ankara 18 No'lu AÇS/AP Eğitim Merkezi
Dr. Tanju Taşyürek*
* 18 No'lu Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması
Eğitim Mer., Ankara
18 No’lu Ana Çocuk Sağlığı Aile Planlaması Eğitim Merkezi, Ankara
Altındağ İlçesi'nin, Çubuk Mahallesi'ndedir. Kurumumuz
yemyeşil bir bahçenin içinde 41 odası bulunan iki katlı bir binadır. Zemin
katın altında deponun ve röntgen ünitesinin bulunduğu bir kat daha vardır.
Zemin katta poliklinikler ve seminer odası yer almaktadır. Üst katta, doktor
odaları, ebe-hemşire odası ve yönetim bölümü bulunmaktadır. Kurum, il dışından
gelen kursiyerlere misafirhane olarak da planlanmıştır. Bu amaca yönelik
olarak üst katta yataklı odalar, duşlar, buzdolabı, çamaşır makinesi ve
mutfak yer almaktadır.
Binamız Sağlık Bakanlığının olup, 15 Haziran 1991 tarihinde hizmete
açılmıştır.
1998 yılına kadar Aile Hekimliği Merkezi olarak hizmet veren kurumumuz,
Ekim 1998 tarihinden beri Üreme Sağlığı Projesi kapsamında hizmet vermektedir.
Kayıttan protokol numarası alan hastalar birimlere dağılmaktadır.
12 yaşından küçük hastalar hasta çocuk polikliniğine, 13 yaş üzeri olanlar
erişkin polikliniğine, gebeler gebe polikliniğine, aile planlaması ve danışmanlık
hizmetinden yararlanmak isteyenler aile planlaması polikliniğine,
aşı için başvuranlar önce sağlam çocuk polikliniğine, ardından aşı yapılması
için aşı polikliniğine gönderilirler. Diş kanaması olan hastalar diş polikliniğine
geçerek hizmet alırlar. Acil odamız enjeksiyon, pansuman ve acil olgulara
girişim için düzenlenmiştir. Adolesan polikliniği kurma çalışmalarımız
sürmektedir.
1999 yıl ortası nüfusumuz 21842 kişidir. Hizmet verdiğimiz
Baraj ve Bağlariçi Mahallelerinde 4912 ev bulunmaktadır.
Üreme Sağlığı
Projesi kapsamında hizmet verirken, kaliteyi organizasyonun belirlediği
bilinciyle, ekip olma ve ekip çalışması yapma konusunda güncel bilgilerin
de ışığında yapılanmaya çalışıyoruz.
Günlük ana protokole kayıt yaklaşık 120-140 arasında değişmektedir.
Hem doktorlar (dört pratisyen, bir aile hekimi uzmanı) hem ebe ve hemşireler
(iki hemşire, dokuz ebe)
birimlerde dönüşümlü çalışmaktadırlar. Bu çalışma biçimiyle iş yükünün
eşit paylaşılması hedeflenmekte, aynı zamanda çalışanların birbirlerini
denetleyip eksiklerini gidermesi amaçlanmaktadır. Aile planlaması ünitesi
bu uygulamaların dışındadır.
Salı ve perşembe günleri iç eğitimler yapılmaktadır. İçeriğini
çalışanların belirlediği ve eğitim komisyonumuzca organize edilen toplantılar
hem bilgi yenileme, hem de bir kaynaşma ortamı oluşturmaktadır. Çalışanların
doğum günleri gibi özel günler ufak hazırlıklarla kutlanmaktadır.
Eğitim hizmetleri iç eğitimlerle sınırlı değildir. Aile planlaması
polikliniğinde başka kurumlardan gelen ebe, hemşire ve doktorlara RİA
sertifikası verilmektedir. RİA sertifikası olanlara bir hafta süre ile
yenileme eğitimi verilmektedir. Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Sosyal
Pediyatri stajı yapan öğrenciler uygulamalarımıza katılmaktadırlar.
İlkbahar aylarında ise Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksek okulundan
yaklaşık 40 son sınıf öğrencisi salı ve çarşamba günleri alan çalışması
yapmak için kurumumuza gelmektedirler. Üreme Sağlığı Projesi kapsamında
Altındağ İlçesi Sağlık Ocakları ve AÇS/AP'lerden ebe, hemşire ve
doktorlar çalışmalarımızı görerek kendi kurumlarında da bu modeli
uygulamak için kurumumuza gelmektedirler. Ayrıca Sağlık Meslek Liselerinden
son sınıf öğrencileri RİA sertifikası eğitimine gelmektedirler.
Hizmetlerimizi başlıklar altında incelersek;
Aile Planlaması polikliniği: 15-49 yaş nüfus 6153 kişidir. Bunların
%35.8'i etkili yöntemle gebelikten korunmaktadır. Aile planlaması ünitemizde
genel danışmanlık, yöntem seçilmiş ise yönteme özel danışmanlık ve uygulama,
genital hastalıkları tanı ve tedavisi yapılmaktadır. Ayda ortalama
20-30 RİA takılmakta, 50 kişiye oral kontraseptif verilmekte, 150 kişi
kondom almakta, 8-10 kişiye depo provera enjeksiyonu yapılmaktadır.
Gebe Polikliniği; son verilere göre 229 gebe izlenmektedir. Bunlardan
her ay 30 kadar gebe doğum yapmaktadır. Gebe polikliniğimiz ile sağlam
çocuk polikliniğimiz eşgüdümlü çalışmaktadır. Bebeklerin ilk doğumdan sonraki
bir hafta içinde muayeneleri yapılmaktadır. 15. günde yeniden gelen bebeklerden
fenilketonüri kanı alınmakta ve emzirme eğitimi verilmektedir. Gebe polikliniğinde
kartları çıkarılan gebeler her ay muayene edilmekte kan grupları belirlenmekte,
hemoglobin, TİT rutin olarak her ay bakılmaktadır. Gebeler bir üst kuruma
yönlendirilerek hastanede doğum yapmaları önerilmektedir. Anne adayları
gebeliklerinin son aylarında aile planlaması danışmanlığı almakta ve anne
sütünün yararları konusunda eğitilmektedir. Görmekteyiz ki kendilerine
sevgi ve ilgi ile yaklaşıldığında gebeler de memnun kalmakta, randevularına
gelmekte, tetanoz aşılarını yaptırmakta, bizi aşan durumlar söz konusu
olduğunda bile, kurumumuzda rahat ettiklerinden sorunlarını çözmemiz
için ısrarcı olmaktadırlar. Gebelerimize gebeliklerinin dört ayından sonra
dört hafta arayla iki kez tetanoz aşısı yapılmaktadır. Eğer bir önceki
gebeliğinde aşı yaptırmış ve beş yıldan az zaman geçmişse tek doz rapel
aşı uygulanmaktadır. Gebe polikliniğimizde yarım saat ara ile randevulu
çalışılmakta gelenlerin beklemeden hizmet alabilmeleri sağlanmaktadır.
Sağlam Çocuk Polikliniği; 0-11 ay arası 527 bebek kurumumuzda
izlenmektedir. Bebek muayene sıklığını bebeğin yaşı, ailenin ve doktorun
(sağlık kurumunun) ilgisi, toplumun sosyal durumu belirlemektedir. Bizler
de bu gerçeği pratiğimizde yaşamaktayız. ETF sonuçlarına göre 0-11
ay nüfusumuz 396 görünmesine karşılık, 527 bebek, kartı doldurularak izlenmektedir.
Aradaki farkı bölge dışı bebekler oluşturmaktadır. Çocuklar değişen sıklıklarla
altı yaşına kadar izlenmektedir. Üreme Sağlığı Projesi kapsamında 1998
Ekiminde ayrı bir poliklinik olarak düzenlenen sağlam çocuk polikliniğinde
ilk yedi ay, her ay bebeği görmek istemekteyiz. Ancak aşı olmadan önce
mutlaka muayene edildiğinden tüm bebekleri ilk aylarda en az bir kez, sıklıkla
üç-dört kez muayene etmekteyiz. Sağlam çocuk polikliniğinde bebeklerin
genel fizik inceleme, ağırlık, boy, göğüs, baş ve kol çevresi, fontanel
ölçümleri ile motor-mental gelişim yönünden değerlendirmeleri her muayenede
rutin olarak yapılmaktadır. Altıncı ayda hemoglobin değerlerine rutin olarak
bakılmaktadır. Üzerinde en çok durduğumuz konu anne sütü ile beslenme ve
ek gıdalara doğru zamanda ve biçimde geçilmesidir. Bu konuda son bir yıl
içinde hem deneyim hem de ilerleme sağladığımızı düşünüyoruz. Bu polikliniğimizde
de bebekler randevu verilerek her bebek yarım saat aralıklarla çağrılarak
muayene edilmektedir. Ailelerin bu duruma uyumu çok hızlı oldu, biz söylemeyi
unuttuğumuzda kendileri randevu günü ve saatini ister oldular.
Laboratuvar; iki çok çalışkan laborantın hizmet verdiği laboratuvarda gebelik
testi, tam idrar incelemesi, hemoglobin, htc, beyaz küre, kırmızı küre,
periferik yayma, gaita incelemesi, kan grubu, ASO, CRP, RF, AKŞ,
üre, ürik asit, kollesterol, albümin, protein, trigliserit, sedimantasyon
bakılmaktadır.
Röntgen; iki röntgen teknisyeninin çalıştığı bu ünitede birinci
basamakta gerekli olan her tür film çekilebilmektedir.
Gereğinde EKG çekme olanağımız vardır.
Emzirme ve eğitim polikliniği ayrı bir odada maketler ve posterlerle
desteklenerek hizmek vermektedir. Bu uygulama Kurumumuzun en özgün hizmetlerinden
birisidir. Anne adaylarına ve yeni anne olanlara emzirme konusunda bilgi
aktarılmakta, daha sonra da uygulayıp uygulamadıkları izlenmektedir.
Kurumumuz, çok iyi bir altyapıya sahiptir. Hizmetteki başarısı
kurulduğundan beri çalışan doktor ve diğer sağlık çalışanlarının emeklerinin
bir uzantısıdır. Son bir yıl içindeki organizasyon değişikliği hizmetin
kalitesini artırmak ve geliştirmek yönündedir. Daha önce hizmet vermiş
çalışanların yarattığı güven ve kalite, bölge dışı hastalarımızın sayısındaki
artışlarla da görülmektedir.
Tüm bu çalışmalarımızı geliştirirken, bilgisayar teknolojisini
de kullanma düşüncesi bizleri yeni bir projeye yöneltti. Tüm polikliniklere
bilgisayar koyup, bir ana bilgisayarın desteğiyle ağ (network) kurarak,
hizmet sunumunda, çekirdek kaynak yönetiminde, toplam kalitede, bir sıçrama
sağlamayı hedefledik. Bu öngörüden sonra konu ile ilgili müdürlük, bakanlık
düzeyinde görüşmeler yaptıktan sonra konunun uzmanı elektronik mühendisleriyle
bir araya gelerek tüm ayrıntıları içeren bir ön rapor oluşturduk. Kurum
olarak da kendimizi böyle bir çalışma ortamına hazırladık. Ancak araya
giren deprem felaketleri projemizi bir süre ertelememizi zorunlu kıldı.
Tüm birinci basamak kurumlarının bir ağ ile birbirlerine bağlandığı, bunların
da ikinci ve üçüncü basamak sağlık kurumları ile sağlık müdürlükleri ve
Sağlık Bakanlığı’na bağlı olduğu bir yerel ve ulusal bilgisayar ağının
gerçekleşmesinin asla uzak bir olasılık olmayıp çağın bir gerekliliği olduğuna
inanıyoruz.
18 Nolu AÇS/AP bir birinci basamak sağlık kurumu olarak yaptıklarının
çok üzerinde bir potansiyele sahiptir.
Koruyucu hekimlik ve birinci basamak örgütlenmesinin önemi zihinlerde
hakettiği gerçek yeri aldığında, bu hizmetleri verenler yaptıklarının önemini
daha iyi kavrayıp o büyük resimi gördüklerinde bu toprakların üzerindeki
insanlar geleceklerini daha sağlıklı yaşayacaklardır.
|