Dr. S. Songül Yalçın*
*Doç. ; Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi,
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD
Sosyal Pediatri Ünitesi
Bebeklerimizin yalnızca yarısı ilk bir saat içinde emzirilmektedir.
0-3 aylık bebeklerimizden yalnızca %9,4'ü tek başına anne sütü almaktadır.
Biberon emmesi ile anne memesinin emzirilmesi farklıdır. Biberonun
içindeki mama/su biberonun emziğinin emilmesi ile bebeğin ağzına dolar.
Biberon emen çocuğun bir çaba sarf etmesine gerek yoktur. Anne memesini
emen çocuk yalnızca meme ucunu değil, areolanın büyük bir kısmını ağzının
içine alır ve dilini areolanın altına uzatır. İçi sütle dolu lakteferöz
sinüslerin çoğu areola bölgesindedir. Bebek dili ile bu kanalları sağar
ve ağzına dolan sütü yutar. İçinde ister mama, ister su olsun yaşamın
ilk günlerinde biberon verilen bebekler (bir kez bile verilse) memeden
de biberon gibi emmeye çalışırlar. Bu bebekler yalnızca meme başını emerler
ve dilleri ile sağma işlemi yapmazlar. Bu duruma meme başı şaşkınlığı denilmektedir.
Çocuk yalnızca annenin meme başını emdiği için memeyi boşaltamaz, süt gelmediği
için huzursuz olur. Çocuğun huzursuz olması anneye yeterli sütünün olmadığını
(yalancı süt yetersizliği) düşündürür. Bebeğin etkisiz emdiği durumlarda
memeler sürekli şiş ve gergindir. Yalnızca meme başının emilmesi nedeni
ile meme ucunda zedelenme ve çatlaklar da oluşur. Daha çok biberon kullanılmaya
başlanır. Bebek rahata alıştığı için anne memesini bir daha almak istemez.
Anne de sütünün yetersiz olduğunu düşünerek ve meme başı sorunları nedeni
ile emzirmeyi sürdürmek istemez.
Anne sütü ise her zaman ve her yerde hazır durundadır. Bebeğin
beklemesine gerek yoktur. Bu nedenle emzirilen çocuklar huzurludur. Bebek
için "emme" yalnızca karnının doyurması değildir. Aynı zamanda anne ve
bebek arasındaki ikili ilişkinin tam olarak gelişmesini sağlar. İlk bir
yaş içinde her istediği anda annesini yanında bulan ve emzirilen çocuklarda,
temel güven duygusu gelişir.
Biberon ile beslemede, beslenme süresi boyunca verilen mamanın
içeriği aynıdır. Bununla birlikte anne sütünün en önemli özelliği yaşayan
bir sıvı özelliği göstermesidir. İçeriği sabit olmayıp çocuğunun yaşına,
fizyolojik durumuna uygun bir değişim gösterir. Emzirme döneminin başında
ya da sonunda olmasına göre anne sütünün içeriği değişir. Emzirme döneminin
başındaki süt suludur. Emzirme döneminin sonundaki süt ise yağlıdır, bebeğe
doygunluk hissi verir. Bebek anne göğsünü gereksinimi kadar emer, biberon
ile beslemede ise annesinin almasını düşündüğü kadar almak zorundadır.
Anne sütü ile beslenen bebeklerde obezite daha az görüldüğü bilinmektedir.
Anne sütü ile beslenmede ileri yaşlarda obezite, koroner kalp hastalıkları,
tip I diyabet mellitus, celiac hastalığı gelişme riski daha azdır.
Anne sütü yalnızca en ideal besleyici değil aynı zamanda en ekonomik
beslenme yoludur. Biberonun temizlenmesi çok zordur ve bebekler için enfeksiyon
kaynağı oluşturur. Biberon ile beslenen bebeklerde ishalli hastalıklar
sık görülmektedir. Emzirmeden önce anne göğsünün temizlenmesine gerek yoktur.
Her koşulda verilebilir, kontaminasyon sorunu yoktur. Emzirdikten sonra
da annenin bir miktar sütünü sıkıp göğüs uçlarına sürmesi temizlik için
yeterlidir. Herhangi bir pomad kullanmaya gerek yoktur. Emzirme öncesi
annenin yalnızca el yıkaması gerekmektedir. Çalışan anneler, anne sütünü
sağarak eve bırakılabilir ve anne evde olmadığı zaman bebeğe kendi anne
sütü verilebilir. Anne sütü buzdolabında 24 saat, oda ısısında sekiz saat
saklanabilir. İnek sütü ise oda ısısında iki saatte bozulur. Bu sağılan
anne sütünün de biberonla değil, kaşık ile verilmesi gerekmektedir. Kaşığın
temizlenmesi kolaydır ve meme başı şaşkınlığı yaratmaz. Bebeklerin kaşık
ile almadığı durumlarda fincan kullanılabilir. Bebek yarı oturur pozisyonda
iken, bebeğin alt dudağına içinde mama bulunan fincan yaklaştırılır. Bebek
dili ile fincanın kenarından mamayı alır. Bebeğin ağzına hiçbir zaman mama
dökülmemelidir.
Emzirmenin üstünlükleri tartışılmaz olduğunun bilinmesine karşın
biberon kullanımının halen yaygın olması düşündürücüdür. Hastanelerimizin
tamamının "bebek dostu hastane" olması emzirmenin yaygınlaşmasını sağlayacaktır.
Kaynaklar
1- Howard CR, de Blieck EA, ten Hoopen CB, et al.
Physiologic stability of newborns during cup- and bottle-feeding. Pediatrics
1999;104:1204-7
2. Hughes R. Promoting breastfeeding in rural communities:
breast is best and bottle is a last resort. Aust J Rural Health 1996;4:242-7
3. Kings FS. Helping mothers to breastfeed, Nairobi:
Health Learning Materials Unit 1987; 6:12.
4. Özalp I. Anne sütü ve anne sütü ile beslenme.
Katkı Pediatri Dergisi 1996;17:37-52.
5. Righard L. Are breastfeeding problems related
to incorrect breastfeeding technique and the use of pacifiers and bottles?
Birth 1998;25:40-4
6. Yurdakök K. Emzirme. Katkı Pediatri Dergisi
1996;17:52-63.
|