STED.......STED Kapak

.........
 
 
 
Kendimizi Sınayalım


Dr. Orhan Odabaşı*
* Asist.; S.B. Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği

 El Yaralanmaları
 Eldeki yaralanmalar, çocuklardaki tüm travmatik yaralanmaların yaklaşık %6'sını oluşturur. Pediyatrik travmanın diğer yönlerinde olduğu gibi kaba yaralanmalar ağır basmaktadır. Eldeki yaralanmaların tümünün doğru bir biçimde ele alınması, ayrıntılı bir öykü alınmasını, dikkatli bir incelemeyi ve doğru denetimi gerektirir. Eldeki yara ve kırıklar kısa sürede iyileşmesi, uygun kontrolü çok önemli kılmaktadır. 

 Parmak Ucundaki Yaralanmalar 
 Her yıl yüzlerce çocuk, parmaklarının ucuna zarar verecek biçimde parmaklarını kapıya sıkıştırmaktadır.
 Her biri distal parmak kemiğindeki kırıkla ilişkili olabilecek biçimde belli başlı üç tip yaralanma oluşur: 
 1. Tırnak yatağında yırtılmayla birlikte tırnağın kopması.
 2. Parsiyel ampütasyon.
 3. Subungual hemotom.
 Kırık varsa, bu kırık açık bir kırıktır ve ona göre tedavi edilmelidir. 
 
 Resim 1a: Parsiyel tırnak kopması gözlenen parmak ucu zedelenmesi.

Resim 1b: Tam tırnak kopması gözlenen parmak ucu zedelenmesi. Resimde, tırnak yatağında olabilecek bir hasar türü görülmektedir. Aynı hasar, büyük olasılıkla 1a'da da söz konusudur ancak yalnızca kısmen kopan tırnakla maskelenmektedir. 

Tırnak Kopması
 Tam kopma seyrek olarak görülmekle birlikte tırnak kopması, parsiyel ya da tam olabilir (Resim 1 a, b). Tırnak yatağı onarılmalı ve dokular yaklaştırılmalıdır. Tırnak doğru bir biçimde yeniden eski konumuna getirilmeli ve yara dikişlerle tam olarak tutturulmalıdır. Bu durum, genellikle iletişim kurulamayan küçük çocuklarda tam anestezi uygulanmasını gerektirebilir. 

 Parsiyel Ampütasyon
 Genellikle uç kısmın yalnızca bir kısmı, çeşitli derecelerde pulpayla birlikte ampüte olur. Bu yaralanmalar, daha ileri düzeyde karar verebilecek olan bir plastik cerrahi uzmanı ile tartışılmalıdır (Resim 2). Bu türden yaralanmalara uğrayan çocukların çoğunun biraz daha fazla tedavi/bakıma ihtiyacı vardır. 
Resim 2: Parmak ucunun ampütasyonu. Genellikle parmak kemiğinin ucu bu duruma maruz kalmaktadır. 

 Subungual Hematom
 Subungual hematom, diğer parmak ucu yaralanması tipleriyle ilişkili, ağrılı bir durumdur (Resim 3). Çok sıklıkla el ya da ayak parmaklarına doğrudan darbe alınmasından kaynaklanır. Tırnağın altında kanama oluşur, bu da ağrıya neden olacak biçimde basınç yaratır. 
Resim 3: Subungual hematom. Hipodermik bir iğneyle drenaj uygulanmıştır. Az miktarda serözanjinöz (serum-kan karışımı) nitelikte bir sıvı salınmıştır. 

 İlk görüldüğünde çocuğa gerekirse analjezi uygulanır ve röntgene gönderilir. Kanın çıkması için tırnak delinmelidir. Eğer röntgen sonucu, bir kırık durumunu ortaya çıkarırsa, hematom boşaltıldıktan sonra çocuğa antibiyotik verilir.  
 Hemen hemen kesinlikle tırnak yitirilir ve anne babaya bu olasılık konusunda danışmanlık yapılması gerekir. Genellikle, tırnağın yeniden çıkması konusunda endişe duyulur. Çoğu olgu iyileşirken ve tırnak normal olarak gelişirken, az sayıda olguda germinal matriksin hasarından ötürü sorunlar ortaya çıkar. Başlangıçta tırnağın gelişeceğine ilişkin herhangi bir şey söylemek olanaklı değildir. 

 Sıyrılma Yaralanması
 El, dönen çeşitli araçlara kıstırılabilir ve el ya da parmak derisi çekilebilir (Resim 4) Seyrek olarak, parmaktaki bir yüzük sıkışıp deriyi kendisiyle birlikte çekip sürükleyebilir. Doku hasarı, genellikle beklenilenden çok daha fazladır ve çoğu olguda cerrahi ekibin tüm çabalarına karşın tek seçenek ampütasyondur. Acil tedavi, analjezi sağlanması (bu tür yaralanmalar, analjezi kadar anksiyetenin de azalmasına yardımcı olmak için güçlü  bir opiat türevinin geretiği durumlara çok iyi bir örnektir), yaranın kapalı tutulması ve elin atel ile tesbit edilmesinden oluşmakdadır. Kemik travmasının derecesinin değerlendirilmesine yardımcı olmak için radyografi gereklidir. Çocuk acil olarak El Cerrahisi Servisi'ne sevk edilmelidir. 
Resim 4: Orta parmakta ciddi bir sıyrılma yaralanması. Bu parmak, çocuk koşarken kapıya sıkışmıştır. Parmağın kurtalması için çok az ümit vardır. 

 Çekiç Parmak
 Çekiç parmak, ekstansiyon halinde tutulurken terminal falanksın birden fleksiyonu sonucu oluşur. Bu deformitenin oluşmasında iki mekanizma vardır. 
 1. Ekstansör tendonun kopması,
 2. Proksimal epifiz boyunca kırık.
Resim 5: Çekiç parmak. Terminal falanksın epifiz bölümünün kırılmasıyla ilişkili, aşağı doğru bükülmüş tipik bir çekiç deformitesi. 

 Çocuklarda, bu yaralanma genellikle distal falanksın proksimal epifizi boyunca bir kırık sonucu oluşur (Resim 5). İlk görüşte bu yaralanma her zaman görülebilir durumda değildir, ancak terminal falanksta oluşan tüm yaralanmalarda bundan kuşkulanılmalıdır. 
 Tedavi, bir çekiç ekstansiyon ateli ile yapılır (Resim 6). Bu atel, ideal olarak değiştirilmeksizin, birkaç hafta boyunca sürekli olarak takılır. Bu hareketli çocuklar için uygulanması zor bir hedeftir.  
Resim 6: Parmak, bir çekiç ekstansiyonu ateli içerisine yerleştirilmiştir. Bu atel, biraz fazlaca büyük olmakla birlikte distal falanksı ekstansiyon konumuna getirir ve lezyonu etkili bir biçimde tedavi eder. 

....................................................