Dr. Orhan Odabaşı*
* Asist.; S.B. Ankara Eğitim
ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği
El Yaralanmaları
Eldeki yaralanmalar, çocuklardaki tüm travmatik yaralanmaların
yaklaşık %6'sını oluşturur. Pediyatrik travmanın diğer yönlerinde olduğu
gibi kaba yaralanmalar ağır basmaktadır. Eldeki yaralanmaların tümünün
doğru bir biçimde ele alınması, ayrıntılı bir öykü alınmasını, dikkatli
bir incelemeyi ve doğru denetimi gerektirir. Eldeki yara ve kırıklar kısa
sürede iyileşmesi, uygun kontrolü çok önemli kılmaktadır.
Parmak Ucundaki Yaralanmalar
Her yıl yüzlerce çocuk, parmaklarının ucuna zarar verecek biçimde
parmaklarını kapıya sıkıştırmaktadır.
Her biri distal parmak kemiğindeki kırıkla ilişkili olabilecek
biçimde belli başlı üç tip yaralanma oluşur:
1. Tırnak yatağında yırtılmayla birlikte tırnağın kopması.
2. Parsiyel ampütasyon.
3. Subungual hemotom.
Kırık varsa, bu kırık açık bir kırıktır ve ona göre tedavi edilmelidir.
Resim
1a: Parsiyel tırnak kopması gözlenen parmak ucu zedelenmesi.
Resim 1b: Tam tırnak
kopması gözlenen parmak ucu zedelenmesi. Resimde, tırnak yatağında olabilecek
bir hasar türü görülmektedir. Aynı hasar, büyük olasılıkla 1a'da da söz
konusudur ancak yalnızca kısmen kopan tırnakla maskelenmektedir.
Tırnak Kopması
Tam kopma seyrek olarak görülmekle birlikte tırnak kopması, parsiyel
ya da tam olabilir (Resim 1 a, b). Tırnak yatağı onarılmalı ve dokular
yaklaştırılmalıdır. Tırnak doğru bir biçimde yeniden eski konumuna getirilmeli
ve yara dikişlerle tam olarak tutturulmalıdır. Bu durum, genellikle iletişim
kurulamayan küçük çocuklarda tam anestezi uygulanmasını gerektirebilir.
Parsiyel Ampütasyon
Genellikle uç kısmın yalnızca bir kısmı, çeşitli derecelerde
pulpayla birlikte ampüte olur. Bu yaralanmalar, daha ileri düzeyde karar
verebilecek olan bir plastik cerrahi uzmanı ile tartışılmalıdır (Resim
2). Bu türden yaralanmalara uğrayan çocukların çoğunun biraz daha fazla
tedavi/bakıma ihtiyacı vardır.
Resim 2: Parmak ucunun
ampütasyonu. Genellikle parmak kemiğinin ucu bu duruma maruz kalmaktadır.
Subungual Hematom
Subungual hematom, diğer parmak ucu yaralanması tipleriyle ilişkili,
ağrılı bir durumdur (Resim 3). Çok sıklıkla el ya da ayak parmaklarına
doğrudan darbe alınmasından kaynaklanır. Tırnağın altında kanama oluşur,
bu da ağrıya neden olacak biçimde basınç yaratır.
Resim 3: Subungual
hematom. Hipodermik bir iğneyle drenaj uygulanmıştır. Az miktarda serözanjinöz
(serum-kan karışımı) nitelikte bir sıvı salınmıştır.
İlk görüldüğünde çocuğa gerekirse analjezi uygulanır ve röntgene
gönderilir. Kanın çıkması için tırnak delinmelidir. Eğer röntgen sonucu,
bir kırık durumunu ortaya çıkarırsa, hematom boşaltıldıktan sonra çocuğa
antibiyotik verilir.
Hemen hemen kesinlikle tırnak yitirilir ve anne babaya bu olasılık
konusunda danışmanlık yapılması gerekir. Genellikle, tırnağın yeniden çıkması
konusunda endişe duyulur. Çoğu olgu iyileşirken ve tırnak normal olarak
gelişirken, az sayıda olguda germinal matriksin hasarından ötürü sorunlar
ortaya çıkar. Başlangıçta tırnağın gelişeceğine ilişkin herhangi bir şey
söylemek olanaklı değildir.
Sıyrılma Yaralanması
El, dönen çeşitli araçlara kıstırılabilir ve el ya da parmak
derisi çekilebilir (Resim 4) Seyrek olarak, parmaktaki bir yüzük sıkışıp
deriyi kendisiyle birlikte çekip sürükleyebilir. Doku hasarı, genellikle
beklenilenden çok daha fazladır ve çoğu olguda cerrahi ekibin tüm çabalarına
karşın tek seçenek ampütasyondur. Acil tedavi, analjezi sağlanması (bu
tür yaralanmalar, analjezi kadar anksiyetenin de azalmasına yardımcı olmak
için güçlü bir opiat türevinin geretiği durumlara çok iyi bir örnektir),
yaranın kapalı tutulması ve elin atel ile tesbit edilmesinden oluşmakdadır.
Kemik travmasının derecesinin değerlendirilmesine yardımcı olmak için radyografi
gereklidir. Çocuk acil olarak El Cerrahisi Servisi'ne sevk edilmelidir.
Resim 4:
Orta parmakta ciddi bir sıyrılma yaralanması. Bu parmak, çocuk koşarken
kapıya sıkışmıştır. Parmağın kurtalması için çok az ümit vardır.
Çekiç Parmak
Çekiç parmak, ekstansiyon halinde tutulurken terminal falanksın
birden fleksiyonu sonucu oluşur. Bu deformitenin oluşmasında iki mekanizma
vardır.
1. Ekstansör tendonun kopması,
2. Proksimal epifiz boyunca kırık.
Resim 5: Çekiç parmak.
Terminal falanksın epifiz bölümünün kırılmasıyla ilişkili, aşağı doğru
bükülmüş tipik bir çekiç deformitesi.
Çocuklarda, bu yaralanma genellikle distal falanksın proksimal
epifizi boyunca bir kırık sonucu oluşur (Resim 5). İlk görüşte bu yaralanma
her zaman görülebilir durumda değildir, ancak terminal falanksta oluşan
tüm yaralanmalarda bundan kuşkulanılmalıdır.
Tedavi, bir çekiç ekstansiyon ateli ile yapılır (Resim 6). Bu
atel, ideal olarak değiştirilmeksizin, birkaç hafta boyunca sürekli olarak
takılır. Bu hareketli çocuklar için uygulanması zor bir hedeftir.
Resim 6: Parmak, bir
çekiç ekstansiyonu ateli içerisine yerleştirilmiştir. Bu atel, biraz fazlaca
büyük olmakla birlikte distal falanksı ekstansiyon konumuna getirir ve
lezyonu etkili bir biçimde tedavi eder. |