2009-2010 ÇALIŞMA RAPORU

TÜRK TABİPLERİ BİRLİĞİ GENEL PRATİSYENLİK ENSTİTÜSÜ 2009-2010 ÇALIŞMA RAPORU

Dünyanın, kötü yapılması en kolay, iyi yapılması en zor işi genel pratisyenliktir.

Profesör Sir Denis Pereira Gray

Genel Pratisyen sağlık sistemlerinin belirleyici öğelerindendir. Başka hiçbir tıpta uzmanlık alanı, sağlık politikaları içinde bu kadar önemle vurgulanmaz. Örneğin başka hiçbir uzmanlık alanına kişilerin hastaneye başvurusunu belirleyen sevk/kapı tutuculuk işlevi ve kimler/hangi durumlar için daha fazla harcama yapılabileceğini belirleme yetkisi verilmemiştir. Bu nedenle Genel Pratisyen özellikle gelişmemiş ya da gelişmekte olan ülkelerde, son zamanlarda gelişmiş ülkelerde sağlık reformlarının odağında yer almıştır.

Genel Pratisyen’in nasıl tanımlandığı, aynı zamanda üstleneceği rolleri, bu rollere yönelik eğitimi (uzmanlık eğitimini) nerede, hangi içerikle ve kimden alacağını ve birinci basamak sağlık hizmetlerinin nasıl örgütleneceğine dair özellikleri ifade eder.

Birinci basamak hekimliğinin en bilinen tanımı 1974’te Leeuwenhorst Grubu’nun yaptığı tanımdır:

“Genel Pratisyen, yaş, cinsiyet ve rahatsızlık ayrımı yapmaksızın bireylere, ailelere ve bir sağlık birimine bağlı nüfusa kişisel ve sürekli birinci basamak sağlık bakımı sunan tıp fakültesi mezunudur. Onu kendine özgü kılan, bu işlevlerin sentez edilişidir. Hastalarına hasta görüşme odasında, hastalarının evlerinde ve bazen bir klinik ya da hastanede hizmet sunar. Amacı erken tanı koymaktır. Hastalarının bakımı sürecinde sağlık ve rahatsızlık durumlarını değerlendirirken fiziksel, psikolojik ve toplumsal etkenleri dikkate alır ve bütünleştirir. Bir hekim olarak kendisine sunulan her soruna ilişkin ilk kararları verir. Kronik, yineleyen ya da terminal dönem rahatsızlıkları olan hastaların sürekli yönetim sorumluluğunu üstlenir. Uzun süreli temas, Genel Pratisyenin yineleyen hastayla karşılaşma olanaklarını, her hasta için uygun bir hızda bilgi toplamak ve mesleğini uygulamada kullanabileceği bir güven ilişkisi oluşturmak üzere kullanabilmesi anlamını taşır. Hekim ve tıp dışı diğer meslektaşlarıyla işbirliği içinde uygulama yapar. Tedavi, koruma ve eğitim yoluyla nasıl ve ne zaman hastalarının ve ailelerinin sağlığını geliştirme girişimlerinde bulunabileceğini bilir. Ayrıca topluma karşı da mesleksel sorumluluğu olduğunu kabul eder.”

Bu tanım daha sonra 1991’de, 2002’de ve 2005’te WONCA tarafından gözden geçirilmiş ve yeniden düzenlenmiştir:

Genel Pratisyenler/Aile Hekimleri, disiplinin ilkelerine göre eğitilmiş uzman hekimlerdir. Esas olarak yaş, cinsiyet ve rahatsızlık ayrımı yapmaksızın tıbbi bakım arayan her bireye kapsamlı ve sürekli bakım sağlamadan sorumlu kişisel doktorlardır. Bireylere kendi aile, toplum ve kültürleri bağlamında hizmet sunarlar; bunu yaparken her zaman hastalarının bağımsız kişiliklerine saygı duyarlar. Ayrıca topluma karşı da mesleksel sorumluluk taşırlar. Rahatsızlıklarının yönetimini hastalarıyla görüşürken, yineleyen temaslarla oluşan bilgi birikimini ve güveni kullanarak fiziksel, ruhsal, toplumsal, kültürel ve varoluşsal etkenleri birlikte değerlendirirler. Genel Pratisyenler / Aile Hekimleri mesleksel görevlerini, sağlığı geliştirerek, hastalıkları önleyerek, sağaltım, bakım ya da rahatsızlıklarda hafifleme sağlayarak yerine getirirler. Bu, sağlık gereksinimlerine ve hizmet sundukları toplumun varolan kaynaklarına göre ve gerektiğinde bu hizmetlere ulaşmada hastalara yardımcı olarak ya doğrudan kendileri tarafından ya da diğer meslek çalışanlarının hizmetleri aracılığıyla gerçekleştirilir. Aile hekimleri etkili ve güvenli bir hasta bakımı için, kendi becerilerini, kişisel yaşamlarındaki dengeleri ve değerleri sürdürme ve geliştirme sorumluluğunu üstlenmek zorundadırlar.3

WONCA Avrupa Bölgesi’nin GP/AH Avrupa Tanımı yayınlandıktan sonra EURACT tarafından, bu tanımda yer alan özellikleri taşıyan hekimleri yetiştirmede rehberlik etmek üzere altı Çekirdek Yeterlik Alanı belirlenmiştir:

1 Birinci basamak yönetimi

2 Kişi-merkezli bakım

3 Özgün sorun çözme becerileri

4 Kapsamlı yaklaşım

5 Topluma yönelimli olma

6 Bütüncül model, temel alanlar olarak ifade edilmiştir.

GP/AH tanımının nasıl yapılması gerektiği uzun süredir literatürde tartışılmaktadır. Olesen bu konuyla bir değerlendirmesinde “daha önce yapılmış olan tanımlarda sağlık sistemine, hekimin çalışma ortamına ve iyi GP uygulamaları için fırsat yaratmada kullanılacak yöntemlere ağırlık verilmiştir. Bu boyutların GP’leri GP-olmayan hekimlerden ayırt edip edemeyeceğini sorguluyoruz” demektedir. Bu nedenle, var olan tanımların, GP’in akademik gündemini tanımlamada yardımcı olmadığını ve disiplinin çekirdek içeriğine vurgu yapan tanımların gerekli olduğunu savunmaktadır.

Türkiye’de de GP/AH alanı ile ilgili tanımlar yapılmaktadır. 1998’de Türk Tabipleri Birliği bünyesinde kurulan ve 1989’dan beri bu alanda sürdürülen mücadeleden filizlenen Genel Pratisyenlik Enstitüsü GP’i şöyle tanımlar:

GP, sağlığın biyolojik, psikolojik, sosyal ve çevresel boyutlarını bilen, insanı bütün olarak ele alan, bütünlükçü ve multidisipliner hizmeti bilen, sektörler arası işbirliğinin önemini kavramış, sürekli bakım ilkesini benimsemiş, bilimsel güncelliğini koruyan ve araştıran, iyi yöneticilik, eğiticilik, danışmanlık  ve liderlik yapabilen hekimdir.

Olesen’in 2000’de, EURACT’ın 2005’te yaptığı çalışmadan önce, 1998’de Türkiye’de, GPE tarafından yapılan bu tanımla birlikte yeterlik alanları da belirlenmiştir. İleride bağımsız çalışacak bir GP’in sahip olması gereken yeterlik alanları bilgi, beceri ve tutum olarak sınıflanmıştır.

GPE bununla da yetinmemiş, GP eğiticisi özelliklerini tanımlamış, gönüllülük, I. basamakta çalışıyor olma, I. basamakta en az 3 yıllık mesleki deneyim ve eğitim becerileri formasyonuna sahip olma kriterlerini sıralamıştır.

Ayrıca mesleki eğitimin bileşenlerini de şöyle ifade etmiştir:

  • Temel tıp eğitimi sırasında edinilen bilgi ve becerileri tamamlamaya yönelik klinik beceri eğitimi
  • Hastayı yönlendirmek amacıyla 2. ve 3. basamak sağlık kuruluşlarının olanaklarının öğrenilmesine yönelik hastane rotasyonları
  • Birinci basamakta çalışan genel pratisyenlerin karşılaştıkları sorunların çözümüne yönelik bilgi, beceri ve davranışların öğrenilmesi

GPE eğitim programı temel modüller ve klinik modüller olarak iki bölümde sunulmaktadır.

 

Temel modüller

  1. Genel Pratisyenliğin Felsefesi ve Temel Özellikleri
  2. Eğitim Becerileri
  3. I. Basamakta Sağlık Yönetimi
  4. I. Basamakta İletişim Becerileri
  5. I. Basamakta Epidemiyoloji ve Araştırma
  6. I. Basamakta Bilgisayar Kullanımı

Klinik modüller

  1. Acil Tıp
  2. Üreme Sağlığı
  3. Risk Grupları
  4. Adli Tıp
  5. Kronik Hastalıklar
  6. Bulaşıcı Hastalıklar
  7. Ruh Sağlığı
  8. Çevre Sağlığı
  9. Küçük Cerrahi Girişimler
  10. I. Basamakta Laboratuvar Kullanımı
  11. Çalışanların Sağlığı

 

GPE’nin her türlü olumsuz koşula ve sağlık sistemindeki bozulmaya rağmen sürdürmekte olduğu eğitim ile ilgili başka pek çok bileşen tanımlanmıştır. Tanımlar, kavramlarla ilgili bağlamı/ortamı, kuralları ve uygulama ilkelerini içermediği sürece ele aldığı kavramı tam olarak ifade etmez. Sağlık sistemlerinin merkezinde olan ve önemli roller üstlenen/üstlenmesi beklenen GP/AH için mesleki disiplinin tanımının yanı sıra nasıl bir sağlık sistemi içinde bu görev ve rollerin gerçekleşebileceğinin belirlenmesi ve savunulması gereklidir.

GPE bu anlayıştan yola çıkarak, toplumun sağlık haklarının nasıl geliştirileceğini ve GP/AH görevleri ve rollerini gerçekleştirmeye uygun sağlık sistemi özelliklerini tanımlamıştır.

GPE toplumun tüm üyelerinin sağlık haklarının korunmasının ancak, genel vergilerle finanse edilen, ücretsiz, eşit, kültürel, maddi ve coğrafi olarak erişilebilir, kapsayıcı, entegre, toplum katılımına ve sektörler arasında işbirliğine dayalı ve yaygın bir sağlık hizmeti sistemi ile mümkün olduğunu savunmaktadır.

TTB GPE III. Genel Kurulu ve Yönetim Kurulu’nun oluşumu

Kuruluşundan bugüne koyduğu hedefe doğru programlı bir çalışma yürüten TTB GPE 2009-2011 çalışma dönemine yeni bir heyecanla başlamıştır. 10 yıldır Türkiye sağlık ortamında yaşanan tüm olumsuzluklara rağmen kararlılıkla ve ısrarla hedefe doğru yürüyen TTB GPE III. Genel Kurulunu 29 Kasım 2008 tarihinde Ankara İç Kale Otel’de başarıyla gerçekleştirmiştir.

TTB GPE merkez ve kurulların çalışma raporunun sunumundan sonra bölge raporları enstitü çalışmalarında, klinik ve temel modüllerde gelinen noktayı tespit etme ve yansıtma bakımından heyecan ve ilgiyle dinlendi. Yönetim kurulu çalışmalarının değerlendirmesi bölümünde ise bir çok konuşmacı söz alarak bu gün geldiğimiz noktayı ve önümüzdeki dönem çalışma hedeflerini vurguladılar Bu bölümde konuşmacılar; 2009-2011 çalışma döneminde, iş kaybı, güvencesizlik, ödenmeyen, düşen ücretler nedeniyle pratisyen hekimlerle temas yüzeyi artacağı dile getirerek bu dönemin önemi vurguladılar. TTB GPE’nin başka seçeneği olmayan birinci basamakta mezuniyet sonrası eğitim faaliyetini sürdürerek modüllerdeki çalışma gruplarının güncelleştirme çalışmalarını yoğunlaştırması gerektiği belirttiler. Eğitim koordinatörlerinin bir araya gelmesinin artırılması ve yeni eğiticiler yetiştirilmesi, eğitici olarak temel modüllere herkesin katılmasını istediler. Alan araştırmalarının yapılarak aile hekimliğinin sonuçlarının gösterilmesini önemini vurguladılar.

Genel Kurul Aile hekimliği uygulanan Adana, Samsun, İzmir gibi belli merkezlerde, bizim dışımızdaki faktörler nedeniyle, eğitimlerin kesintiye uğraması ve eğitimlerde ülke düzeyinde farklılıkların olmaya başlaması tartışmamız ve çözmemiz gereken bir sorun olarak önümüzde durduğunu tespit etmiş. Bu zorlayıcı engellere ve olanaksızlıklara rağmen İstanbul ve Ankara gibi merkezlerde de klinik modüller başarıyla devam etmektedir. Genel kurul klinik modülleri yaygınlaştırmayı ve temel modüllerdeki eksiklerin hızla tamamlanması görevini bu dönem çalışma programında başarılmasını önümüze koymuştur.

Daha sonra Yönetim Kurulunun Genel Kurul tarafından belirlenecek beş üyesinin seçimine geçildi. Yapılan seçim sonucunda;

  1. Mustafa Vatansever
  2. Nevruz Gürceğiz
  3. Serdar Özdemir
  4. Alper Büyükakkuş
  5. Havva Özden

yeni görevlerine oy birliği ile seçildiler.

TTB GPE Eğitim Koordinatörleri Kurulu’da 10 OCAK 2008 tarihinde Ankara’da toplanarak 2009–2011 çalışma döneminde TTB GPE Yönetim Kuruluna seçeceği 5 üyeyi belirledi. Yapılan seçimde:

  1. İsfendiyar EYYÜBOĞLU
  2. Ercan TANRIKULU
  3. Adalet ÇIBIK
  4. Naciye DEMİREL
  5. Riyad KIRMIZIOĞLU

oybirliği ile yönetim kuruluna seçildiler.

TTB GPE Bilim Kurulu’da 14.02.2009 tarihinde İstanbul Tabip Odasında toplanarak Yönetim Kurulu’nda yer alacak Bilim Kurulu üyelerini seçtiler. Yapılan seçimde

  1. Mustafa SÜLKÜ
  2. Lale TUNA

Oy birliği ile yönetim kuruluna seçildiler.

TTB GPE çalışma yönergesi gereği Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi tarafından belirlenen dört üye;

  • Hasan DEĞİRMENCİ
  • Mehmet ÇAKMAK
  • Kevser VATANSEVER
  • Muharrem BAYTEMÜR

STED temsilcisi Şamih DEMLİ ,

Pratisyen Hekimlik Derneğinden

  • Erdoğan MAZMANOĞLU
  • Gülden AYKANAT

ile oluşturulan yeni yönetim kurulu 14.02.2009 tarihinde İstanbul Tabip Odasında toplanarak görev dağılımını gerçekleştirdi. Aynı zamanda yeni dönem çalışma programını değerlendirerek oluşturduğu taslağın detaylandırması ve kesinleştirmesi için yürütme kurulunu görevlendirdi.

Yapılan görev dağılımında; başkanlığa Mustafa VATANSEVER, genel sekreterliğe de Alper BÜYÜKAKKUŞ seçildiler.

Yürütme Kuruluna ise

  1. Mustafa VATANSEVER
  2. Alper BÜYÜKAKKUŞ
  3. İsfendiyar EYÜBOĞLU
  4. Mustafa SÜLKÜ
  5. Adalet ÇIBIK

seçildiler.

            Oluşturulan Yönetim Kurulu ilk iş olarak 2009-2011 çalışma programını çıkarmışlardır. Yeni dönemde bir yandan mezuniyet sonrası eğitim programı sürdürülecek, bir yandan ülkemizdeki sağlık ortamında pratisyen hekimlerin özlük haklarında kayıpların yaşanmasına neden olacak, çalışma ortamını, ve halkın sağılığını olumsuz etkileyecek olan sağlıkta dönüşüm programına karşı mücadelesini sonuna kadar sürdürme kararını aldı.

Bu dönemde GPE Bilim Kurulunu yeniden oluşturuldu. Oluşturulan Bilim Kurulu

 

MUSTAFASÜLKÜ

SUAT YALÇINSOY

DURMUŞ EVCÜMAN

FATİH ŞUA TAPAR

BÜLENT ÖNDER

HÜSEYİN DEMİRDİZEN

FİGEN ŞAHPAZ

HAVVA ÖZDEN

LALE TUNA

İSFENDİYAR EYYÜBOĞLU

ŞENGÜL GÜLAÇTI

ÖZEN AŞUT

GÜLDEN AYKANAT

ŞAMİH DEMLİ

HÜSEYİN DEMİRDİZEN

MERAL TÜRK SOYER ’den oluştu.

 

MEZUNİYET SONRASI EĞİTİMLER

Türk Tabipleri Birliği Genel Pratisyenlik Enstitüsü 2009-2010 yılı çalışmaları esas olarak İstanbul ve Ankara’da yürütülen TTB Genel Pratisyenlik Enstitüsü Geçiş Dönemi Genel Pratisyenlik Mesleki Eğitim Programı çalışmaları şeklinde sürdürüldü.

Ankara’da bir eğitim grubuyla yürütülen geçiş TTB Genel Pratisyenlik Enstitüsü Geçiş Dönemi Genel Pratisyenlik Mesleki Eğitim Programı kapsamında klinik modüllerin eğitimlerine devam edildi. Kronik Hastalıklar, Çocuk Sağlığı, Üreme Sağlığı, Ruh Sağlığı, Adli Tıp, Geriatri Bulaşıcı Hastalıklar Modülleri tamamlanarak Ankara’da geçiş dönemi eğitimlerinin sonuna yaklaşıldı.

İstanbul’da TTB Genel Pratisyenlik Enstitüsü Geçiş Dönemi Genel Pratisyenlik Mesleki Eğitim Programı 6 eğitim grubuyla sürdürülmektedir. Anadolu Yakası Grubu Temel Modül eğitimlerinden sonra Geriatri, Adli Tıp, Ruh Sağlığı, Kronik Hastalıklar Klinik Modüllerin eğitimini tamamladılar. Kadıköy Eğitim Grubu,  Klinik Modül eğitimlerine başlayarak Geriatri ve I.Basamakta Laboratuvar Kullanımı Modüllerini 12 kişilik eğitim grubuyla tamamlamışlardır. Maltepe Eğitim Grubu Çocuk sağlığı Ruh Sağlığı Adli Tıp Birinci basamakta bulaşıcı hastalıklar ve kontrolü Üreme sağlığı Birinci basamakta laboratuvar kullanımı eğitimleri ile geçiş dönemi eğitimlerini sürdürmektedirler.2 grub olarak sürdürülen Avrupa Yakası Grubu, Çevre Sağlığı, Adli Tıp Modül eğitimlerini başarıyla tamamladılar. Silivri Grubu ise Temel Modülleri tamamladıktan sonra eğitimlerine ara verdiler.

PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRELERİ

  1. Pratisyen Hekimlik Kongresinde bilimsel programın oluşturulmasında ve GPE tanıtımının yapılması kararı alınarak 14. kongreye aktif katılım sağlanarak GPE’nin tanıtımı yapıldı. Kongrede “Genel Pratisyenlik/AH mesleki Eğitimi-Geçmişten Geleceğe oturumunu düzenleyerek genel pratisyenlik mesleki eğitiminin tartışılmasını sağlamıştır.

27-31 Ekim 2010 tarihleri arasında düzenlenecek olan 15. Pratisyen Hekimlik Kongresi’ne de aktif katılımını sürdürerek kongrenin başarıyla gerçekleşmesi için TTB GPE olarak tüm katkımızı koymaktayız.  

ETKİNLİKLER

Birinci Basamak Sağlık Hizmetinde Çalışan Hekimlerin Diyabet Tedavi ve Takibindeki Rolü ve Mezuniyet Sonrası Diyabet Eğitim Programlarının Geliştirilmesi konularında değerlendirme yapmak üzere Türk Diabet Vakfının düzenlediği ve T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Türkiye Diyabet Vakfı, Türk Diyabet Cemiyeti, Türk İç Hastalıkları Uzmanlık Derneği, Türkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği, Aile Hekimliği Eğitim ve Araştırma Derneği, Aile Hekimleri Dernekleri Federasyonu, Pratisyen Hekimlik Derneği ve TTB Genel Pratiyenlik Enstitüsü temsilcilerinin katılımıyla gerçekleştirilen toplantılara Enstitü Başkanı Dr. Mustafa Vatansever katıldı. Toplantılarda Birinci Basamak Alanının en önemli sahibi olan TTB GPE olarak birinci basamakta kronik hastalıkların tanı, takip ve tedavisinde sürekli eğitime katkı vereceğimizi ifade ettik.

Türk Tabipleri Birliği’nin ev sahipliğinde gerçekleştirilen ve Birinci Basamağın sorunlarının tartışılmasının sağlanması ve tarafların bir araya getirilmesi amacıyla düzenlenen ve Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği, Aile Hekimleri Dernekleri Federasyonu, Pratisyen Hekimlik Derneğinin katıldığı toplantıya katıldık.

Türk Tabipleri Birliği tarafından düzenlenen Beşinci Yılında Aile Hekimliği Sempozyum ve Çalıştayı’na katılarak “Birinci Basamak İçin Özgün Mesleki Eğitim Genel Pratisyenlik Enstitüsü” sunumunu gerçekleştirdik.

 

MODÜL YK SORUMLU BK ÜYESİ MODÜL SORUMLUSU
ÇEVRE SAĞLIĞI MUSTAFA SÜLKÜ ALİ OSMAN KARABABA MUSTAFA SÜLKÜ
RUH SAĞLIĞI ALPER BÜYÜKAKKUŞ SUAT YALÇINSOY SUAT YALÇINSOY
LABORATUVAR BELİRLENECEK LEYLA BAKIRCI NİHAT ŞAHBAZ
ADLİ TIP SERDAR ÖZDEMİR DURMUŞ EVCİMEN DURMUŞ EVCİMEN
BULAŞICI HASTALIKLAR NACİYE DEMİREL FATİH ŞUA TAPAR NACİYE DEMİREL
ACİL TIP RİYAT KIRMIZIOĞLU BÜLENT ÖNDER? SENA BELİNER
ÇALIŞANLARIN SAĞLIĞI HÜSEYİN DEMİRDİZEN MUSTAFA TAMYÜREK HÜSEYİN DEMİRDİZEN
KÜÇÜK CERRAHİ BELİRLENECEK CÜNEYT ÖZBOYACI ÜMİT KAAN ARPACI
ÇOCUK SAĞLIĞI HAVVA ÖZDEN SONGÜL YALÇIN HAVVA ÖZDEN
ÜREME SAĞLIĞI MUHARREM BAYTEMUR LALE LALE
KRONİK HASTALIKLAR İSFENDİYAR EYYÜBOĞLU İSFENDİYAR EYYÜBOĞLU ÖZEN AŞUT
GERİATRİ ŞAMİH DEMLİ ŞENGÜL GÜLAÇTI ŞAMİH DEMLİ
FELSEFE MUSTAFA SÜLKÜ HÜSEYN DEMİRDİZEN

 

MUSTAFA SÜLKÜ

MUSTAFA SÜLKÜ

 

HÜSEYİN DEMİRDİZEN

YÖNETİM NACİYE DEMİREL ALPER BÜYÜKAKKUŞ

 

NADİ BAKIRCI

NACİYE DEMİREL
EĞİTİM BECERİLERİ SERDAR ÖZDEMİR HAVVA ÖZDEN

 

GÜLDEN AYKANAT

NİHAT ŞAHBAZ
EPİDEMİYOLOJİ MUSTAFA VATANSEVER ALİ OSMAN KARABABA

 

MELTEM ÇİÇEKLİOĞLU

GÜLDEN AYKANAT
BİLGİSAYAR ŞAMİH DEMLİ SENA BELİNER

 

ŞAMİH DEMLİ

ŞAMİH DEMLİ
İLETİŞİM NEVRUZ GÜRCEĞİZ SÜREL KARABİLGİN

 

ÖZEN AŞUT

HÜSEYİN DEMİRDİZEN