İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELENİN TIBBİ DEĞERLENDİRMESİNE
KILAVUZLUK EDEN İLKELER
Aşağıdaki
kurallar geliştirilirken, İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya
Aşağılayıcı Muamele ve Cezaların Etkili Biçimde Araştırılması ve
Belgelendirilmesi İçin El Kılavuzu (İstanbul Protokolu) temel alınmıştır.
Bu kurallar,
değişmez bir protokol olarak tasarlanmamıştır. Aşağıdaki kurallar, bireysel
değerlendirmenin amacı ve ulaşılabilir kaynakların
akla uygun değerlendirmesi gözönünene alınarak uygulanmalıdır:
NOT:İşkence ve
kötü muamelenin fiziksel ve psikolojik delillerinin
değerlendirilmesi klinisyenlerin vasıflarına göre bir ya da daha fazla
klinisyen tarafından yürütülebilir
I. Olgu
Bilgisi
Muayene
Tarihi…………………………
Muayeneyi İsteyen
Makam………(Adı ve görevi)
Evrak ve rapor
Numarası:
Muayene/değerlendirme
süresi:………saat……dakika
Olgunun adı:
Doğum
Tarihi:…………Doğum yeri:…………
Olgunun soyadı:
Cinsiyet:
Kadın/Erkek
Muayene nedeni:
Olgu Kimlik No:
Klinisyenin
adı:….
Tercüman var
mıydı? Evet/Hayır :
Adı:
Bilgilendirilmiş
onam alındı mı?
Evet/hayır ? Cevap hayır
ise nedeni ?
Olguyla birlikte
gelen kişi:
Adı ve görevi:…………………….
Muayene
sırasında mevcut kişi(ler ):
Adı ve görevi:
Olgu muayene
sırasında kısıtlandı mı? Evet/Hayır
Cevap evet ise
Nasıl?/Neden ?
Tıbbi Raporun
İletildiği Kişi:
Adı/Görevi/
Kimlik numarası:
Verildiği Tarih:
……….Verildiği saat.:…….
Tıbbi değerlendirme ve inceleme hiçbir kısıtlama
olmadan gerçekleştirildi (Hücredeki kişiler
için) Evet/Hayır
Herhangi bir
kısıtlama oldu ise detaylarını yazınız:
II. Klinik
Hekimin Özellikleri (Mahkemede
Şahitlik İçin)
1) Tıbbi
Öğrenim ve Klinik Eğitimi
2)
Psikolojik/Psikiyatrik Eğitimi
3) İşkence ve
Kötü Muamelenin Delilllerini Belgelendirme
Deneyimi
4) Araştırmayla
İlgili Bölgesel İnsan Hakları Deneyimi
5) Konuyla İlgili
Yayınları, Sunumları ve Aldığı Eğitim Kursları
6) Özgeçmişiniz
III.
Tanıklığın Doğruluğu Beyanı…(Mahkemede
Şahitlik için)….
(Örnek)
"Bilgim ve inancıma dayanan ifadeler dışında, aşağıda sunulan bulguları
şahsen biliyor ve doğru olduklarına inanıyorum. Kişisel bilgim ve inancıma bağlı
olarak yukarıda yer alan raporum hakkında şahitlik yapmaya hazırım."
IV. Kişi Hakkında Bilgi
1) Genel Bilgiler
(Yaşı, işi, eğitimi,ailevi bilgileri vs.)
2) Geçmiş Tıbbi
Öyküsü
3) İşkence ve
Kötü Muamele ile ilgili önceden yapılan
tıbbi değerlendirmelerin gözden geçirilmesi
4) Gözaltı
öncesi Psikososyal Öykü
V.
İşkence ve
Kötü Muamele İddiaları
1) Gözaltı(lar)
ve kötü muamelerin özeti
2) Gözaltı ve
tutukluluk koşulları
3)
Başlangıçtaki ve daha sonraki gözaltı yerleri (Kronoloji, bir yerden bir yere nakil
ve gözaltı koşulları)
4) İşkence ve
kötü muamelenin kişinin naklettiği
biçimiyle anlatımı (her bir gözaltıyerindeki ayrı ayrı)
5) İşkence
yöntemlerinin gözden geçirilmesi
VI. Fiziki semptom ve
kısıtlılıklar:
Akut ve kronik
semptom ve kısıtlılıkların ortaya çıkışını ve bunu takip eden iyileşme
süreçlerini tarif edin.
a)Akut semptom ve
kısıtlılıklar
b)Kronik semptom
ve kısıtlılıklar
VII.
Fiziksel Muayene
1) Genel
Görünüm
2) Cilt
3) Baş-yüz
4)
Göz-Kulak-Burun-Boğaz
5) Ağız
boşluğu-dişler
6) Göğüs/karın
(Yaşamsal belirtileri içerecek biçimde)
7) Genito-üriner
sistem
8) Kas iskelet
sistemi
9) Sinir sistemi
(Merkezi ve periferik)
VIII.
Psikolojik
Öykü-Muayene
1)Değerlendirme
metodları
2) Halihazırda
varolan psikolojik şikayetleri
3) İşkence
sonrası dönemin öyküsü
4) İşkence
öncesi dönemin öyküsü
5) Geçmişte
yaşanmış psikolojik-psikiyatrik
problemlerin öyküsü
6) Madde
kullanımı ve taciz öyküsü
7) Ruhsal durum
muayenesi
8) Toplumsal
fonksiyonların değerlendirilmesi
9)Psikolojik
testler (endikasyon ve sınırlamalar için
bakınız bölüm VII c.3k )
10)Nöro
psikolojik testler (endikasyon ve sınırlamalar için bakınız bölüm VII C4)
IX.
Fotoğraflar
X. Tanı Koyucu Testlerin
Sonuçları (endikasyon ve
sınırlamalar için bakınız Ek II)
XI.
Konsultasyonlar
XII.
Bulgularun
Yorumlanması
1) Fiziksel
deliller
A)Taciz iddiaları ile akut ve kronik fiziksel semptom ve
kısıtlılıklar öyküsü arasındaki uyumluluk derecesini belirtin.
B) Taciz iddiası
ile fizik muayene bulguları arasındaki uyumluluk derecesini ilişkilendirin
(Fiziki bulguların saptanamamış olması, işkence ve kötü muamelenin uygulandığı
ihtimalini ortadan kaldırmaz.)
C) Kişinin
muayene bulguları ile o bölgede uygulanan işkence yöntemleri ve bu işkence yöntemlerinin uygulanması
sonrasında yaygın olarak görülen etkileri arasındaki uyumluluk derecesini
ilişkilendirin.
2.Psikolojik
Deliller
A)Psikolojik
bulgular ile işkence iddiası raporu
arasındaki uyumluluk derecesini ilişkilendirin.
B)Saptanan
psikolojik bulguların, kişinin sosyo-kültürel şartlarında
yaşanan aşırı baskılar karşısında gösterebileceği
tipik ya da beklenebilir reaksiyonlar olup
olmadığı konusunda bir değerlendirme yapın.
C) Travma ile
bağlantılı psikolojik sorunların zaman içinde değişen seyri içinde bireyin
durumunu belirtin (örneğin kişi işkence olayının zaman çerçevesine bağlı olarak
ve iyileşme sürecinin neresinde).
D) Bireyin
üzerinde strese girmesine neden olan diğer unsurları (baskının devam ediyor olması,
zorunlu göç, aile ve toplumsal rol kaybı) ve bunların birey üzerindeki etkisini
tanımlayın.
E)Klinik tabloya
katkıda bulunacak fiziki koşulları özellikle işkence ve /veya tutukluluk sırasında olduğu ispatlanan muhtemel kafa travması delillerini belirtin.
XIII.
Yorum ve Öneriler
1)
Yukarıda belirtilen
tüm deliller ( fiziki ve psikolojik bulgular,öykü bilgileri,fotoğrafik
bulgular , tanısal test sonuçları, bölgesel olarak kullanılan işkence yöntemleri
bilgisi, konsultasyon raporları,vs) ile işkence ve kötü muamele iddiaları arasındaki
uyumluluk olup olmadığı konusunda kanaat beyanı.
2)
İşkence iddiası sonucunda kiiinin halen
rahatsızlığını çektiği semptom ve
kısıtlılıkları tekrar yazın.
3)
Kişinin ileri tetkik ve tedavisi konusunda herhangi
bir tavsiyeniz varsa yazınız
XIV.
Gerçeklik Beyanı (Mahkemede
Yapılacak Şahitlikler İçin)….
Ben yalancı şahitliğin cezaya çarptırılabilir
olduğu …….. ülkesinin kanunlarına uygun olarak işbu raporda beyan edilen
bilgilerin gerçek ve doğru olduğunu beyan ederim; işbu
yeminli beyan …/…/….. tarihinde
……..ülkesi/ ……. şehrinde yapılmıştır.
XV.
Araştırma ve
Tıbbi Değerlendirmedeki kısıtlılıklar Konusunda beyan (Hücredeki kişiler için)
Örneğin "Biz,
aşağıda imzası bulunan klinisyen(ler) serbestçe ve bağımsız olarak çalışmamıza
izin verildiği, vakayla hiçbir kısıtlama , önkoşul olmadan ve herhangi bir baskıya
maruz kalmadan özel olarak konuşmamıza ve
muayene etmemize izin verildiğini kişisel olarak onaylarız.
Ya da tam
tersi"Biz aşağıda imzası bulunan klinisyenler kişinin şahsın inceleme ve değerlendirmesini şu kısıtlamalar altında gerçekleştirdik
:"
XVI.
Klinisyenin imzası,tarih,yer
XVII. İlgili ekler
Klinisyenin öz
geçmişi, İşkence ve Kötü Muamelenin Belgelendirilmesi için Anatomik Çizimler,
Fotoğraflar, Konsultasyonlar, ve Tanısal Test Sonuçları ve diğer belgeler. |