Kendimizi Sınayalım

Burunda Kırıklar

Çocuklukta, erişkinliğe oranla burunda daha az kırık oluşur. Bu kırıklar, genellikle buruna doğrudan travma sonucu oluşur. Epistaksis (burun kanaması) olabilir ya da olmayabilir. (Resim 1)

Resim 1: Deviasyonla bir arada bulunan burun kırığı. Bu genç adam burun köprüsüne bir darbe almıştır. Burnu deforme olmuş ve deviasyona uğramıştır ve manipülasyona gereksinim vardır

KBB görüşünün alınmasını gerektiren endikasyonlar şunlardır.

* Gözle incelemede görülebilen deviasyon
* Septal hematom
* Açık kırık

Burnun biçiminde bozulma olup olmadığının ya da düz olup olmadığının belirlenmesini zorlaştırabilecek biçimde yumuşak dokunun şişmesi tanıda zorluk yaratır. Kırıktan kuşkulanılıyorsa, çocuğun 2-3 gün sonra görülmesi gerekir, bu evrede tedavinin düzenlenmesi için zaman vardır.

Alveolar-Sırt Kırıkları

Pediyatrik yaş grubunda daha yaygındır. Çocuklar genellikle öne doğru düşer ve yüzlerini sert bir cisime çarparlar. Genellikle üst alveolar-sırt etkilenir ancak seyrek olarak alt sırtta da hasar görülebilir (Resim 2).

Resim 2: Bu çocuk, öne doğru düşerek ağzını yaralamıştır. İlk dişler, üst alvolar sırtta bir kırık gösterir biçimde geriye doğru itilmiştir.

Dişler geriye doğru itilmiş olarak görülür ve diş eti kenarlarında çeşitli derecelerde zedelenmeler olur.

Diş filmleri anormallikleri biraz gösterebilse de radyografilerin pek yararı olmaz. Bu klinik bir tanıdır. Kuşkulanılıyorsa, öneri ve denetlemek için çocuk, diş hekimine ya da bir ağız cerrahına danışılmalıdır.

Diş Kopmaları

Yalnızca ilk dişlerin kopması çok önemli değildir ancak alveolar sırta ya da çıkmakta olan ikinci dişlere zarar gelebilir (Resim 3). Kesici dişlerde kopma görünüş açısından çok daha büyük bir sorundur. Bulunabilirse kopan diş süt ya da tükrük salgısı içerisinde çocukla birlikte hastaneye getirilmelidir. Her zaman aspirasyon tehlikesi olmasına karşın büyük yaştaki çocuklar kopan dişleri yanak sulkusunda tutmayı başarabilirler. Eğer hemen ve kolaylıkla diş tedavisi sağlanabilecekse çocuğun bir an önce sevk edilmesi gerekir. Kopan diş yuvasına yerleştirilmeli ve splint ile tutturulmalı ve en kısa sürede diş tedavisi sağlanmalıdır.

Resim 3: Bu çocuk öne doğru düşmüş ve sağ üst kesici dişi kopmuştur. Ne yazık ki, kopan diş yitirilmiştir, bu nedenle de yeniden implantasyon yapılamamıştır.

Yüzdeki Yırtılmalar

Yüzde yırtılmalara çok fazla ve sık rastlanılır. Her tür yarada olduğu gibi yaralanmanın öyküsü alınmalıdır. Yara ve alttaki yapılar ayrıntılı biçimde incelenmelidir. Yaranın içerisine sıkışıp yerleşmiş bir yabancı cisim olabileceği olasılığı da akılda bulunmalıdır, ayrıca röntgen çekilmesi de uygun olabilir. Ayrıca, dudakların içerisine kırık dişin gömüleceği olasılığı da düşünülmelidir.

Yüz vücudun en fazla görülen bölümüdür ve tüm yırtık onarımları en uygun koşullarda (genel anestezi ve deneyimli cerrahların ilgisi)gerçekleştirilmelidir.

Söz gelimi yaşça büyük ve işbirliği yapan çocuklar söz konusu olduğunda, yırtıkların onarılması olanaklı ise bu yırtıklar onarılmalıdır. (Resim 4)

Resim 4: Bu çocuğun burun köprüsünde yırtılma oluşmuştur. Eğer bu yara doğru bir biçimde tedavi edilmemiş olsaydı çocukta görünüş açısından büyük bir kusur bırakacaktı. Diğer dezenfektan maddeler kullanıldığında gözlerde oluşabilecek klinik irritasyondan kaçınılması için yara serum fizyolojik ile temizlenmelidir.

Oküler irritasyona neden olabileceğinden gözlerin çevresinde dezenfektan solüsyonların kullanılmamasına dikkat edilmelidir, yine bu dezenfektan madde ağızın içine girerse bu da hoş olmayan bir tat verir ve çocuğun işbirliğine yanaşmamasına neden olabilir. Bu nedenle, yüzdeki tüm yırtıklar serum fizyolojik ya da suyla yıkanmalıdır.

Derin yapılara ince katgüt ile dikiş atılmalı ve yüzde en ince ipler kullanılmalıdır. Karşı yara tam olmalı ve tüm yapılar kendi anotomik pozisyonlarında bulunmalıdır (özellikle kaşlar, burun delikleri ve dudaklar).

Ağız İçindeki Yırtılmalar

İki genel sınıfta toplanabilir:

1- Damağa ve yumuşak damağa bir nesnenin batmasıyla oluşan yaralanmalar. Çocuğun ağzında bir nesne varken düşmesiyle oluşur. Genellikle biraz kanama olur, ancak çocuk doktora ulaştığında ağzındaki yabancı cisim çıkarılmış olur (doğru ya da yanlış bir biçimde) ve damakta bir yırtılma vardır(Resim 5).

Resim 5: Sert ve yumuşak damağın birleşme yerinde yırtılma. Bu çocuk ağzında bir çubukla koşarken öne doğru düşmüş ve ağzındaki çubuk geriye doğru fırlayarak bu yırtılmaya neden olmuştur.

2- Dilin ısırılmasıyla oluşan yaralanmalar.

Hemoraji ve şişme tehlikesi az olmakla birlikte bir süre gözetim altında tutulması için çocuğun hastaneye kabul edilmesi daha iyi olur. Retrofarengeal boşlukta ameliyattan kaynaklanan bir ödem oluşabilir. Yaranın daha fazla tedaviye ya da debridmana gereksinimi olup olmayacağı batan nesnenin yapısına ve yabancı cisim kalması tehlikesine bağlı olarak bir plastik cerrahın danışmanlığına başvurulabilir (Resim 6).

Resim 6: Ağzında bir kalemle düşmüş olan bir çocuğun boynunun lateral görünüşü. Retrofarengeal boşlukta farenksin perforasyonundan sonra bir doğrusal lusensi ile birlikte hava vardır.

Isırmayla Oluşan Yaralanmalar

Çocuklar, düştüklerinde ya da çenelerini bir yere çarptıklarında ya da alt çene kemiklerine bir darbe aldıklarında genellikle dillerini ısırırlar. Genellikle pek tedavi gerektirmeyen merkezi ya da lateral bir çarpma olur. Eğer dokuların düzeninden kuşkularılıyorsa bir plastik cerraha danışılmalıdır. Yoksa bu yaralanmalar kendiliğinden iyileşir (Resim 7).

Resim 7: Bu çocuk dili dişlerinin arasındayken alt çene kemiğini çarparak düşmüştür. Dilinin sol tarafında bir yırtılma oluşmuş ve tedavi edilmeksizin düzelmiştir. Üçüncü haftada kalan bu kozmetik kusur önemsizdir.

Eğer ağız içi yırtılmalar için hiçbir tedavi gerekmiyorsa, çocuğu anne babaya genel hijyene ve yenilmesi en uygun yiyeceklere ilişkin bilgi verilmesi önemlidir. Ağız içinde iyileşmeyi olumsuz etkileyecek tuzlu ve baharatlı yiyeceklerden kaçınılması gerekir, ayrıca bu yiyecekler sızlanmaya ve irritasyona neden olabilir ve çocuğu rahatsız edebilir. Genel olarak, ağız içindeki yırtılmadan sonra ilk 24-48 saat için çırpılmış yumurta, krema ve ekmek gibi yiyecekler önerilebilir. Bol miktarda sıvı verilmeli, olanaklı ise çocuğun dişleri diş hijyen sağlanması için düzenli olarak temizlenmelidir.