Bu ayki konumuz;
“Diyabet”. Sorularımızı 100 Ünitelik İnsüline Geçiş Komitesi Başkanı,
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi, Prof. Dr. Şükrü Hatun
yanıtladı.
1. İnsülin nedir?
İnsülin, pankreas tarafından üretilen ve kan şekerini düzenleyen
bir hormondur. Tip 1 diyabet (şeker) hastalarının vücudunda insülin yapılmamaktadır.
Bu nedenle Tip 1 diyabeti olan hastalar yaşamlarını deri altına yaptıkları
insülinle sürdürmektedirler. Çoğunluğunu yetişkinlerin oluşturduğu Tip
2 diyabet hastaları da hastalıklarının seyrine göre insülin kullanmak durumunda
kalabilirler.
2. Piyasada kaç çeşit insülin bulunmaktadır?
Ülkemizde insülinler ya 1 ml'de 40 ünite insülin içeren şişeler
(flakonlar) ya da 1 ml'de 100 ünite insülin içeren kartuşlar halinde satılmaktadır.
Şişe insülin kullananlar üzerinde U-40 yazan enjektörler ile insülin yaparken,
kartuş kullananlar ise insülin kalemi ile enjeksiyon yapmaktadır.
3. 100 ünitelik insüline geçiş nasıl olacaktır?
Sağlık Bakanlığı'nın aldığı bir kararla Ocak 2000'den başlayarak
1 ml'de 100 ünite insülin içeren şişeler (flakonlar) piyasaya verilecek,
1 ml'de 40 ünite insülin içeren şişeler (flakonlar) ise 14 Mart 2000 tarihinden
sonra piyasadan kalkacaktır. Bu değişime paralel olarak 40 ünitelik enjektörler
de 100 ünitelik hale getirilecektir. İnsülin kalemi ile yapılan kartuş
insülinlerde bir değişiklik olmayacaktır.
Ülkemizde yaklaşık 3-4 milyon şeker hastası bulunmakta ve bunların
300.000 kadarı insülin kullanmaktadır. Bu geçişten insülin kullanan diyabet
hastaları etkilenecektir. Bu geçiş sırasında hastaların zarar görmemesi
için doktorların, eczacıların, hemşirelerin ve hastaların kendilerinin
her zamankinden daha dikkatli olmaları gerekmektedir. Bu konuda bilgilenmek
isteyen hastalar kendilerini izleyen hekimlere, Sağlık Bakanlığı'na, Türkiye
Diyabet Tedavi ve Eğitim Vakfı, Türk Diyabet Cemiyeti, Çocuk ve Adolesan
Diyabetikler Derneği, Ulusal Endokrinoloji Derneği, Diyabet Hemşireleri
Derneği, Türk Eczacıları Birliği ve Türk Tabipleri Birliği gibi kuruluşlara
başvurabilirler.
4. Niçin 100 ünitelik insüline geçiş gereksinimi duyulmuştur?
Dünya Diyabet Federasyonu'nun önerileri doğrultusunda pek çok
ülke insülinleri 1 ml'de 100 ünite içerecek biçimde standardize etmektedir.
Böylelikle hem deri altına daha az sıvı enjekte edilmiş olacak, hem de
diyabet hastaları her ülkede aynı özellikte insülin ve enjektör bulma olanağına
kavuşmuş olacaktır. Ülkemizde 100 ünitelik insüline geçilmesi ile hem ülkemize
gelen turistler hem de yurt dışına çıkan diyabet hastaları "Acaba insülinim
ve enjektörüm değişecek mi?" endişesine düşmeden yolculuk edebileceklerdir
5. 100 ünitelik insüline geçen hastaların tedavilerinde değişiklik
olacak mı?
100 ünitelik insüline geçen hastalar enjektörlerini de bu insülinlere
göre ayarlanmış 100 ünitelik enjektörler ile değiştireceklerdir. Bu nedenle
hastaların insülin dozlarında değişiklik yapmalarına gerek yoktur.
6. Bu değişim sırasında en önemli konu nedir?
Bu geçiş sırasında en önemli konu 100 ünitelik yeni insülinlerin
bu insülinlere göre ayarlanmış üzerinde U-100 yazan 100 ünitelik enjektörler
ile yapılması zorunluluğudur. Çünkü 100 ünitelik insülin şişeleri 40 ünitelik
şişelere göre 2.5 kat daha yoğun insülin içermektedir.
7. 100 ünitelik insülinler nasıl satılacaktır?
Diyabet hastalarının 100 ünitelik insüline geçiş sırasında zarar
görmemesi için bu insülinler 14 Mart 2000 tarihine kadar kilitli poşetler
içinde satılacaktır. Bu poşetlerin içinde 100 ünitelik turuncu kapaklı
insülin ile birlikte yine turuncu kapaklı bir adet 100 ünitelik enjektör
ve "Dikkat" başlıklı bir metin bulunmaktadır. Diyabet hastalarının tek
yapacağı turuncu kapaklı 100 ünitelik insülini, turuncu kapaklı 100 enjektörle
kullanmalarıdır. Böyle davrandıklarında kendileri için hiçbir risk
söz konusu değildir.
8. 100 ünitelik insülinlerin eski enjektörler ile yapılması
tehlikeli midir?
Evet tehlikelidir. Bu geçiş sürecinin şeker hastaları açısından
yarattığı en önemli tehlike yeni 100 ünitelik insülinlerin eski 40 ünitelik
enjektörler ile yapılmasıdır. Böyle bir hata yapıldığında hasta 2.5 kat
fazla insülin yapmış olacaktır. Bu durumda hastaların kan şekerleri hızla
düşebilir ve hastayı şeker düşüklüğü komasına sokabilir. Bu tehlikeden
korunmak için şeker hastalarının 100 ünitelik insülinleri üzerinde
U-100 yazan turuncu kapaklı enjektörler ile yapmaları gereklidir.
9. Hatalı olarak davranan ve fazla insülin yapan hastalar ne
yapmalıdır?
Hatalı olarak fazla insülin yapan şeker hastalarının kan şekeri
20-30 dk sonra hızla düşmeye başlayabilir. Bu nedenle hastaların aşağıdaki
gibi davranması gereklidir:
Hasta yemeğini zaman geçirmeden hızla yemeli ve ek olarak hızla
kana karışan tatlı besinler (meyve suyu, süt, glükoz tablet ya da şeker
gibi) de almalıdır.
Hiç zaman geçirmeksizin yanına kan şekeri ölçme cihazını ve kan
şekerini yükseltmek için kullanılan Glukagon iğnesini alarak en yakın hastaneye
gitmelidir.
Hastaneye giderken kan şekerini sık sık ölçmeli ve kan şekeri
100 mg'ın altına düştüğünde Glukagon iğnesini bacağından kas içine yapmalıdır.
Hastanenin acil servisine varır varmaz hekimlere "şeker hastası
olduğunu ve yanlışlıkla fazla insülin yaptığını, kendisine hemen şekerli
serum takılmasını" söylemelidir.
10. Bu geçiş sırasında eskisinden az insülin yapma olasılığı
var mıdır?
Evet vardır. Eğer diyabet hastaları ellerinde kalan eski 40 ünitelik
insülinleri yeni aldıkları 100 ünitelik insülin ile yaparlarsa 2.5 kat
daha az insülin yapmış olacaklardır. Bu biçimdeki hatalı uygulama kan şekerinin
sürekli yüksek seyretmesine neden olacaktır. Hastaların uzun süre
yetersiz insülin almaları da "Keton koması"na neden olabilir.
|