.......

.........
 
 
 
On Soru On Yanıt


 Bu ayki konumuz; “Diyabet”. Sorularımızı  100 Ünitelik İnsüline Geçiş Komitesi Başkanı, Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi, Prof. Dr. Şükrü Hatun yanıtladı.

 1. İnsülin nedir?
 İnsülin, pankreas tarafından üretilen ve kan şekerini düzenleyen bir hormondur. Tip 1 diyabet (şeker) hastalarının vücudunda insülin yapılmamaktadır. Bu nedenle Tip 1 diyabeti olan hastalar yaşamlarını deri altına yaptıkları insülinle sürdürmektedirler. Çoğunluğunu yetişkinlerin oluşturduğu Tip 2 diyabet hastaları da hastalıklarının seyrine göre insülin kullanmak durumunda kalabilirler.

 2. Piyasada kaç çeşit insülin bulunmaktadır?
 Ülkemizde insülinler ya 1 ml'de 40 ünite insülin içeren şişeler (flakonlar) ya da 1 ml'de 100 ünite insülin içeren kartuşlar halinde satılmaktadır. Şişe insülin kullananlar üzerinde U-40 yazan enjektörler ile insülin yaparken, kartuş kullananlar ise insülin kalemi ile enjeksiyon yapmaktadır.

 3. 100 ünitelik insüline geçiş nasıl olacaktır?
 Sağlık Bakanlığı'nın aldığı bir kararla Ocak 2000'den başlayarak 1 ml'de 100 ünite insülin içeren şişeler (flakonlar) piyasaya verilecek, 1 ml'de 40 ünite insülin içeren şişeler (flakonlar) ise 14 Mart 2000 tarihinden sonra piyasadan kalkacaktır. Bu değişime paralel olarak 40 ünitelik enjektörler de 100 ünitelik hale getirilecektir. İnsülin kalemi ile yapılan kartuş insülinlerde bir değişiklik olmayacaktır. 
 Ülkemizde yaklaşık 3-4 milyon şeker hastası bulunmakta ve bunların 300.000 kadarı insülin kullanmaktadır. Bu geçişten insülin kullanan diyabet hastaları etkilenecektir. Bu geçiş sırasında hastaların zarar görmemesi için doktorların, eczacıların, hemşirelerin ve hastaların kendilerinin her zamankinden daha dikkatli olmaları gerekmektedir. Bu konuda bilgilenmek isteyen hastalar kendilerini izleyen hekimlere, Sağlık Bakanlığı'na, Türkiye Diyabet Tedavi ve Eğitim Vakfı, Türk Diyabet Cemiyeti, Çocuk ve Adolesan Diyabetikler Derneği, Ulusal Endokrinoloji Derneği, Diyabet Hemşireleri Derneği, Türk Eczacıları Birliği ve Türk Tabipleri Birliği gibi kuruluşlara başvurabilirler.

 4. Niçin 100 ünitelik insüline geçiş gereksinimi duyulmuştur?
 Dünya Diyabet Federasyonu'nun önerileri doğrultusunda pek çok ülke insülinleri 1 ml'de 100 ünite içerecek biçimde standardize etmektedir. Böylelikle hem deri altına daha az sıvı enjekte edilmiş olacak, hem de diyabet hastaları her ülkede aynı özellikte insülin ve enjektör bulma olanağına kavuşmuş olacaktır. Ülkemizde 100 ünitelik insüline geçilmesi ile hem ülkemize gelen turistler hem de yurt dışına çıkan diyabet hastaları "Acaba insülinim ve enjektörüm değişecek mi?" endişesine düşmeden yolculuk edebileceklerdir

 5. 100 ünitelik insüline geçen hastaların tedavilerinde değişiklik olacak mı?
 100 ünitelik insüline geçen hastalar enjektörlerini de bu insülinlere göre ayarlanmış 100 ünitelik enjektörler ile değiştireceklerdir. Bu nedenle hastaların insülin dozlarında değişiklik yapmalarına gerek yoktur. 

 6. Bu değişim sırasında en önemli konu nedir?
 Bu  geçiş sırasında en önemli konu 100 ünitelik yeni insülinlerin bu insülinlere göre ayarlanmış üzerinde U-100 yazan 100 ünitelik enjektörler ile yapılması zorunluluğudur. Çünkü 100 ünitelik insülin şişeleri 40 ünitelik şişelere göre 2.5 kat daha yoğun insülin içermektedir. 

 7. 100 ünitelik insülinler nasıl satılacaktır?
 Diyabet hastalarının 100 ünitelik insüline geçiş sırasında zarar görmemesi için bu insülinler 14 Mart 2000 tarihine kadar kilitli poşetler içinde satılacaktır. Bu poşetlerin içinde 100 ünitelik turuncu kapaklı insülin ile birlikte yine turuncu kapaklı bir adet 100 ünitelik enjektör ve "Dikkat" başlıklı bir metin bulunmaktadır. Diyabet hastalarının tek yapacağı turuncu kapaklı 100 ünitelik insülini, turuncu kapaklı 100 enjektörle kullanmalarıdır. Böyle  davrandıklarında kendileri için hiçbir risk söz konusu değildir.

 8. 100 ünitelik insülinlerin eski enjektörler ile yapılması tehlikeli midir?
 Evet tehlikelidir. Bu geçiş sürecinin şeker hastaları açısından yarattığı en önemli tehlike yeni 100 ünitelik insülinlerin eski 40 ünitelik enjektörler ile yapılmasıdır. Böyle bir hata yapıldığında hasta 2.5 kat fazla insülin yapmış olacaktır. Bu durumda hastaların kan şekerleri hızla düşebilir ve hastayı  şeker düşüklüğü komasına sokabilir. Bu tehlikeden korunmak için  şeker hastalarının 100 ünitelik insülinleri üzerinde U-100 yazan turuncu kapaklı enjektörler ile yapmaları gereklidir.

 9. Hatalı olarak davranan ve fazla insülin yapan hastalar ne yapmalıdır?
 Hatalı olarak fazla insülin yapan şeker hastalarının kan şekeri 20-30 dk sonra hızla düşmeye başlayabilir. Bu nedenle hastaların aşağıdaki gibi davranması gereklidir:
  Hasta yemeğini zaman geçirmeden hızla yemeli ve ek olarak hızla kana karışan tatlı besinler (meyve suyu, süt, glükoz tablet ya da şeker gibi) de almalıdır.
 Hiç zaman geçirmeksizin yanına kan şekeri ölçme cihazını ve kan şekerini yükseltmek için kullanılan Glukagon iğnesini alarak en yakın hastaneye gitmelidir.
 Hastaneye giderken kan şekerini sık sık ölçmeli ve kan şekeri 100 mg'ın altına düştüğünde Glukagon iğnesini bacağından kas içine yapmalıdır.
 Hastanenin acil servisine varır varmaz hekimlere "şeker hastası olduğunu ve yanlışlıkla fazla insülin yaptığını, kendisine hemen şekerli serum takılmasını" söylemelidir.

 10. Bu geçiş sırasında eskisinden az insülin yapma olasılığı var mıdır?
 Evet vardır. Eğer diyabet hastaları ellerinde kalan eski 40 ünitelik insülinleri yeni aldıkları 100 ünitelik insülin ile yaparlarsa 2.5 kat daha az insülin yapmış olacaklardır. Bu biçimdeki hatalı uygulama kan şekerinin sürekli yüksek  seyretmesine neden olacaktır. Hastaların uzun süre yetersiz insülin almaları da "Keton koması"na neden olabilir.
 

....................................................